Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

Lipofil asoslar.
XI DF bo‘yicha lipofil asos sifatida kakao moyi, uning parafin bilan 
birgalikdagi qotishmalari va gidrogenizatsiya qilingan moylar, qattiq moy, lanol, gidrogenizatsiya 
qilingan moylarni mumlar bilan birgalikdagi qotishmalari, shuningdek qattiq parafindan foydalanish 
mumkin.
Lipofil asoslarga quyidagi talablar qo‘yilgan: 

to‘g‘ri ichakda oson erishi kerak, 

suyuqlanish harorati 37
0
S dan ortmasligi lozim, 

etarlicha qattiqlikka va suyuqlanish haroratida uncha katta bo‘lmagan intervalga ega bo‘lishi 
kerak, 

etarli qovushqoqlikka ega bo‘lishi lozim, 

suyuqlikni yaxshi yutishi kerak, 

---

206 

saqlash davomida turg‘un bo‘lmog‘i lozim.
Gidrogenlangan moylar.
Bu moylar xossalari bilan kakao moyiga yaqin tursada bir qancha 
kamchiliklarga ega. 1934 yilda A.G.Bosin gidrogenlangan moylarni parafin bilan birgalikdagi 
qotishmasi – butirolni shamcha asosi sifatida foydalanishni taklif etdi. SHuningdek bugungi kunda 
kakao moyining o‘rnini bosuvchi gidrogenlangan moylarni xar xil moysimon moddalar bilan xosil 
qilgan qotishmalari, emulgatorlar yoki uglevodorod maxsulotlaridan shamchalarni korxona 
sharoitida ishlab chiqarishda keng ko‘lamda foydalanilmoqda. 
Misol tariqasida Nijniynovgorod kimyo farmatsevtika ishlab chiqarish korxonasida shamcha 
tayyorlashda ishlatilayotgan bir nechta asosni keltirishimiz mumkin. 
Birinchi asos. Tarkibida 30% kakao moyi, 49-60% gidrogenlangan kungaboqar moyi va 10-
21% parafin.
Ikkinchi asos. Tarkibida 60-80% lanol (ftal kislotasining yuqori molekulali spirtlar bilan xosil 
qilgan murakkab efiri), 10-20% kulnariya moyi va 10-20% parafin.
Gidrofil asoslar.
Ular quyidagi talablarga javob berishi kerak: 
-
shilliq qavat sekretsiya bezlarda tez va to‘liq erishi, 
-
shilliq qavatni qitiqlamasligi, 
-
gidrofob xossaga ega bo‘lgan dori moddalari bilan yaxshi aralashishi, 
-
kimyoviy va farmakologik nuqtai nazardan indifferent bo‘lishi lozim. 
Gidrofl asoslarning aksariyatini etilenoksid va suvning polimer kondensatlari - 
polietilenglikollar tashkil etadi. Bugungi kunda polietilenglikollarning molekulyar massasiga qarab 
quyidagi turlari mavjud: PEG-400, 1500, 2000, 4000 va 6000. Chet ellarda polietilenglikol asosida 
sintez qilingan quyidagi asoslar shamchalar texnolgiyasida keng ko‘lamda ishlatilib kelinmoqda: 
“Karbovaks” (SSHA), “Skurol” (Fransiya), “Postonal”, “Suppofarm” (Germaniya).