Dori vositalarining sanoat texnologiyasi

 
25-maruza: Tayyor dori vositalarining yaroqlilik muddatini belgilash
Reja:
Kirish 
1.Tayyor dori vositalarining yaroqlilik muddatini aniqlash usullari: 

-an’anaviy usul bilan yaroqlilik muddatini aniqlash; 

-tezlashtirilgan eskirish usuli bilan yaroqlilik muddatini aniqlash: 
a) Izotermik usul 
b) Arrenius tenglamasidan foydalanib dori vositalarini yaroqlilik muddatini aniqlash 
v)Rodjers (noizotermik ) usuli. 
An’anaviy usul 
Bu usulda dori vositasi uni yaroqliligini saqlab qoladigan muddatgacha qoldirilib, 
o‘zgarishlar kuzatiladi. Bunga 2-5 yil kerak bo‘ladi.
Izotermik usul 
Bu usul Vant-Goff qoidasiga ko‘ra, harorat har 10
0
S ga ko‘tarilganda kimyoviy reaksiyaning tezligi 
2-4 marotaba ortishiga asoslangan qoidaga nisbatan qo‘llanilib, yaroqlilik muddatini aniqlash 40
0
S 
dan 70
0
S gacha haroratda aniqlanganligi uchun tezlashtirilgan usul bilan yaroqlilik muddatini 
aniqlash uchun undan foydalanish mumkin. 
“YUqori haroratda “Tezlashtirilgan eskirish” usuli yordamida dori vositalarini yaroqlilik muddatini 
aniqlash bo‘yicha I-42-2-82 sonli yo‘riqnoma” dan foydalanib dori vositalarini yaroqlilik muddatlari 
aniqlanadi.
Dori vositalarining oddiy sharoitda saqlashdagi yaroqlilik muddati, ularni tajriba sharoitida 
yuqori haroratda saqlashdagi yaroqlilik muddati bilan bog‘liqligi quyidagi formulada keltirilgan. 
S= K *S
taj
Bunda
K - reaksiyaning tezlanish koeffitsienti 
S – dori vositasining oddiy sharoitdagi saqlanish muddati 
S
taj
- dori vositasining tajriba sharoitida yuqori haroratdagi saqlanish muddati. 
Harorat koeffitsientining o‘sib borish natijasida reaksiyaning tezlanish qiymatlari kuyidagi jadvalda 
aks ettirilgan 
Tajriba davomida quyidagilarga e’tibor berish lozim: 

1. Termostatda DM solingan idish buzilishi yoki agregat holati o‘zgarmasligi kerak; 

2. DV namunalarining tajriba davomida saqlash harorati orasidagi farq (t
taj
-t
od
)(10
0
S dan 
yuqori bo‘lishi lozim; 

3.DV ni termostatda saqlash davomida uni sifati MTX talabi bo‘yicha tekshirib boriladi; 

4.”Tezlashtirilgan eskirish” usuli bilan DV larining saqlash muddatini aniqlash jarayonida 
ularning sifatini tekshirish oddiy sharoitda 6 oy saqlashga teng bo‘lgan vaqt ichida tekshirib 
boriladi 

5.”Tezlashtirilgan eskirish” usuli bilan dori vositasining saqlash muddati (S) uning 
tajribadagi saqlash muddati (S
taj
) reaksiyaning tezlanish koeff itsientiga (K) ko‘paytirish 
bilan topiladi. Agar tekshirilayotgan modda ishlab chiqarilgan kundan, uni termostatga 
qo‘ygunga qadar 30 kundan ortiq vaqt (S
0
) o‘tgan bo‘lsa, uning yaroqlilik muddatini 
aniqlashda bu vaqt (S
0
) ham xisobga olinadi.
S = Staj * K + S
0

---

118 

Masalan: Dori vositasi ishlab chiqarilgan kundan, uni termostatga qo‘ygungacha 60 kun vaqt 
o‘tgan. Uning oddiy sharoitdagi saqlash muddati T
od
= 20
0 
S ga teng. Tajribadagi saqlash 
haroratidagi saqlash muddati esa 91 kun deb topilgan. T
taj
=60
0
S. Uning saqlash muddati 
quyidagicha xisoblanadi. 
S = S
taj
* K + S
0
S= 91 * 16 + 60 = 1456 + 60 = 1516 kun yoki 1516 : 365 = 4 yil 2 oy 

Dori moddalarning yaroklilik muddati «Tezlashtirilgan eskirish» usuli buyicha kamida 3 ta 
seriyada aniqlanadi.