Dori turlari texnologiyasi kafedrasi farmatsevtik texnologiya

Efir moyi saqlagan dorivor o’simliklardan damlama tayyorlash
Rp.: Infusi foliorum Menthae piperetae 100,0
Natrii bromidi 1,0
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 2 mahal ichilsin.
Xisoblash:
Yalpiz bargi (1 : 10) – 10g
S.SH.K. = 2,4
Natriy brom 1g
Tozalangan suv –124 ml
100 q (10 x 2,4) = 124 ml
um. hajmi – 100 ml


Tayyorlash: Infundir stakaniga 10 g 3 mm gacha maydalangan yalpiz bargi olinadi, uni ustiga 124 ml tozalangan suv quyiladi va infundir stakan qopqog’i jips yopiladi. So’ngra qaynab turgan infundir apparatiga 15 daqiqa damlab quyiladi ammo aralashtirilmaydi, chunki ta’sir qiluvchi moddasi – efir moyi uchib ketadi. Keyin xona haroratida 45 daqiqa davomida qopqog’i jips yopilgan holatda sovutiladi. Keyin yordamchi idishga 2 qavatli dokadan o’tqazib, qoldiq siqiladi. So’ngra 1 g natriy brom eritib, qayta suziladi va damlama hajmi 60 ml ga etkaziladi. Tayyor mahsulot jihozlab bemorga beriladi. “Ichish uchun”, “Salqin joyda saqlansin”, “Ishlatishdan oldin chayqatilsin”.


Damlama va qaynatmalarga dorivor moddalar qo’shish
Suvli ajratmalar ko’pincha murakkab dori preparatlarning tarkibiy qismi bo’lib, ular dori moddalarini eritish uchun erituvchi sifatida ham ishlatiladi. Buning natijasida damlama va qaynatmalardan murakkab dori shakli hosil bo’ladi. Agar bo’lar ichishga mo’ljallangan bo’lsa miksturalar deb nomlanadi. Miksturalarni tayyorlash uchun dori moddalari suzilgan va sovutilgan damlama va qaynatmalarda eritiladi va yana bir bor suziladi. Dori moddalarning konsentrlangan eritmalarini ishlatilishi bu hollarda ruxsat etilmaydi. SHarbatlar, xushbo’y suvlar, spirtli ajratmalar, suyuq ekstraktlar tayyor damlama va qaynatmalarga hajm bo’yicha oxirida qo’shiladi. Agarda ekstrakt-konsentratlar ishlatilsa, dori moddalarning konsentrlangan eritmalari ishlatilishi mumkin.
Rp.: Infusi herbae Thermopsidis 0,1—150,0
Natrii hydrocarbonatis
Natrii benzoatis 1,0
Liquoris Ammonii anisatis 1 ml
Sirupi Althaeae 20,0
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin.
Suzilgan va sovutilgan tayyor qaynatmada natriy gidrokarbonat va natriy benzoat tuzlari eritilib, filtr­lanadi. So’ng gulxayri sharbati va oxirida novshadil arpabodiyon tomchisi qo’shiladi.
Rp.: Infusi herbae Adonidis vernalis 6,0—150,0
Natrii bromidi 2,0
Codeini phosphatis 0,2
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin
Bu miksturani tayyorlashda adonis damlamasini 2 qismga ajratiladi, 1-sida natriy bromid 2-sida kodein fosfat eritiladi.
Tayyorlangan eritmalar shundan keyingina bir-biriga qo’shiladi, aks holatda erimaydigan kodein bromid hosil bo’lib cho’kmaga tushishi mumkin.
Rp.: Decocti rad. Polygalae tenuifoliae ex 10,0—200,0
Elexiris pectoralis 5,0
Natrii hydrocarbonatis 3,0
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin.
Saponinlarning ko’p miqdor ajralib chiqishini ta’minlash uchun qaynatma tayyorlash jarayonida 1 gr natriy gidrokarbonat qo’shiladi, qolgan miqdor esa tayyor bo’lgandan keyingina eritiladi. Oxirida ko’krak eliksiri qo’shiladi.
Rp.: Decocti rad. Rhei 5,0—180,0
Magnesii sulfatis 5,0
Ol. Menthae piperitae qtt. III
Sirupi Simplicis 15,0
M.D.S. 1 osh qoshiqdan kuniga 3 mahal ichilsin.
Tayyor bo’lgan qaynatmada magniy sulfat eritiladi va unga sharbat, yalpiz moyi aralashmasi qo’shiladi.
Rp.: Decocti corticis quercus 10,0—15,0
Aluminis 2,0.
Glycerini 15,0.
M.D.S. ogizni chayish uchun.
Suzilgan va sovitilgan qaynatmaga glitserin eritmasi aralashtiriladi hamda suvda eritilgan achchiqtosh tol­koni qo’shiladi. Achchiqtoshni oldin qo’shish oshlovchi moddalarning cho’kmaga tushishiga sabab bo’ladi.
Asosiy adabiyotlar:

1. 
   Maxmudjonova K.S., Shodmonova SH.N., Shoraximova M.M., Rizaeva N.M. Farmatsevtik texnologiya.-“Tafakkur nashriyoti”.-Toshkent.-2013.
   
2. 
   Miralimov M.M., Mamatmusaeva Z.YA., Abdullaeva X.K., Azimova N. “Farmatsevtik texnologiya asoslari” fanidan amaliy mashg‘ulot uchun uslubiy qo‘llanma. Ibn Sino.- 2004,- 171 bet.
   
3. 
   Yunusxo‘jaev A.N. O‘zbekiston Respublikasida farmatsevtika faoliyati.- 1 (287 b.), 2 (334 b.), 3 (433 b.) tomlar.- Toshkent.- 2001, 2001, 2003.
   

Qo‘shimcha adabiyotlar:

1. 
   Jones David. Pharmaceutics Dosage Form and Design.- Pharmaceutical Press.- London.-2008.-286 p.
   
2. 
   Ллойд В. Аллен, Гаврилов А.С. Фармацевтическая технология изготовления лекарственных препаратов.-«ГЭОТАР-Медиа».- Mосква.-2014.
   
3. 
   Тихонов А.И., Ярных Т.Г. Технология лекарств.- Xарьков.- 2002.-704 с.
   
4. 
   Mirziyoev SH.M. Erkin va farovon demokratik O'zbekiston davlatini birgalikda barpo etamiz. Toshkent, “O'zbekiston” NMIU, 2017. – 29 b.
   
5. 
   Mirziyoev SH.M. Qonun ustuvorligi va inson manfaatlarini ta'minlash yurt taraqqiyoti va xalq farovonligining garovi. “O'zbekiston” NMIU, 2017.– 47 b.
   
6. 
   Mirziyoev SH.M. Buyuk kelajagimizni mard va olijanob xalqimiz bilan birga quramiz. “O'zbekiston” NMIU, 2017. – 485 b.
   
7. 
   O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 7 fevraldagi “O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha harakatlar strategiyasi to'g'risida”gi PF-4947-sonli Farmoni. O'zbekiston Respublikasi qonun hujjatlari to'plami, 2017 y., 6-son, 70-modda
   
8. 
   Краснюк И.И., Михайлова Г.И., Мурадова М.И. Фармацевтическая технология.- Москва.-2011.- 559 с.
   
9. 
   Синев Д.Н., Марченко Л.Г.. Синева Д.Т. Справочное пособие по аптечной технологи лекарств.- Санкт-Петербург. - 2001. – 315 с.
   
10. 
    Государственная фармакопея X изд.. – Москва. – Изд. «Медицина».- 1968.-1079 с.
    
11. 
    Государственная фармакопея XI изд. – Москва. – Изд. «Медицина».- 1987 (333 с.), 1989 (397 с.).
    

Internet saytlari:

1. 
   www.ziyonet.uz
   
2. 
   www.nuph.edu.ua
   
3. 
   www.samsmu.ru/university/chairs/pharmtechnology
   
4. 
   www.rzgmu.ru
   
5. 
   www.fesmu.ru/kaf/k56/j56f082.shtml
   
6. 
   www.bsu.edu.ru/pharm/about/struct.php