Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

90-rasm. Grechixani gda valtsedeka stanogiga ishchi organlarni
o ‘rnatish: 
a) grechixa; b) tariq: 1-val; 2-deka. v) ikki dekali valtsedeka
stanogi.
236

---

Deka valning yonboshiga yoki pastki chorak qismiga o ‘matiladi 
(91*-rasm,b). Bunda ishchi zona pona shaklida bo‘lib, oraligi esa 
material qabul qiladigan qismidan chiqariladigan qismiga tomon 
torayib boradi.
Yormalarni sayqallash va jilo berish texnologiyasi
Yormalarni sayqallash jarayonining maqsadi, ularning inson 
organizmida tez hazm bo‘lish xususiyati va iste’mol qimmatini 
oshirishdir. M ag‘iz yuzasiga abraziv yuzali ishchi organlar ta ’siri 
ostida sayqal beriladi.
Sayqallash jarayonida oqlangan don yoki oqlanmagan mayda 
donlar yuzasidagi meva, urug qobiqlari, qisman aleyron qatlam va 
murtaklari ajratib olinadi. Suli donidan esa tuklari ham tozalanadi.
Nomerli yormalar tayyorlashda mayda don zarrachalariga 
sharsimon shakl beriladi. Yormalar yuzasidagi qobiqlami ajratib olish 
natijasida, uning inson organizmida yaxshi hazm bo‘lish xususiyati 
' 
ortadi. Murtak ajratilganda esa, yormada yog‘ moddasi kamayib, u 
uzoq saqlanganda taxir mazaga ega bo ‘lishining oldi olinadi.
Don m ag‘ziga qancha ko‘p ishlov berilsa, undagi kul moddasi va 
kletchatka shuncha kamayadi.
Don meva, urug‘ qobiqlari va aleyron qatlamlarini ajratish 
natijasida olingan yormadan taom tayyorlanganda endospermga 
nam tez singib, uni pishirish vaqti qisqaradi, tayyor taomning sifati 
ortadi.
Suli m ag‘ziga ishlov berishda, uning ustki qatlamidagi tuklami 
tozalab tashlash talab etiladi, chunki u yormaga yoqimsiz ta ’m 
beradi. Bundan tashqari u kletchatka bo ‘lib, inson organizmida 
hazm bo‘lmaydi, shuning uchun, oqlangandan so‘ng uning ustki 
qatlamidagi, meva, urug‘ qobiqlari va murtak ajratib tashlanadi. 
Sayqallangan suli yormasining m ag‘zi silliq va tiniq rangli boiadi.
Guruch yormasi endospermiga rang berish uchun u meva, urug‘ 
qobiqlari va aleyron qatlamlardan tozalanadi.
Sayqallangan guruch yormasi oq rangli, biroz kepak bilan qop- 
langan, g ‘adur-budur yuzaga ega bo‘ladi.
237

---

Yorma ishlab chiqarishda ikki xil sayqallash jarayoni amalga 
oshiriladi:
- butun magMzni sayqallash;
- nomerli sayqallangan yormalar ishlab chiqarishda arpa, bug'- 
doy, makkajo‘xori donlarining maydalangan m ag‘izlarini silliqlash 
va ularga yumaloq shakl berish.
238

---