Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

Don uyumlarining saqlanish sharoiti va ularni kuzatish usul - lari. 
Bunga 
don uyumining balandligi, donni tozalash, quritish, aral- ashtirish 
jarayonlarini kuzatish kiradi. 
Don uyumining balandligi don massasining holatiga bog‘liq holda 
belgilanishi lozim. Don qanchalik iflos va nam bo‘lsa uyumning
59

---

balandligi shuncha past boimog‘i lozim. Sovutilgan va quritilgan don 
massasini silos elevatorlarga 20-30 m balandlikda ortish mumkin. 
Don massasini nazoratsiz qayta ishlashdan o‘tkazish ham qizishni 
yuzaga keltirishi mumkin. Har qanday qizishjarayoni hattoki das tlabki 
qizish bosqichi ham donda quruq moddalarning yo‘qolishiga va sifatining 
tushishiga olib keladi. Quruq moddalar yo‘qolishi va sifatining tushish 
darajasi o‘z-o‘zidan qizishining so‘ngi harorati va donning qizish holatida 
qancha vaqt qolganligiga bog‘liq. 
0‘z-o‘zidan qizishjarayoni don sifatida quyidagi o^zgarishlarni 
yuzaga chiqaradi: 
-
yaxshi saqlanmaganligi (rangi, hidi, ta’mi va yaltiroqligi); 
-
kimyoviy tarkibning o‘zgarishi donning texnologiya va oziq - ovqat 
qimmati. Chorva uchun ozuqaviylik xususiyati o‘zgaradi; 
-
urug‘lik sifati ko‘rsatkichlari pasayadi. 
Don massasi o‘z-o‘zidan qiziganda uning rangi keskin o‘zgaradi va 
qoramtir yoki to‘q qo‘ngir tusga kirib qoladi. Qizishning oxirgi 
bosqichida don mikroorganizmlar ta’sirida qorayishi aniqlangan. 
Izlanishlar shuni ko‘rsatdiki, o‘z-o‘zidan qizigan donning rangi va 
pigmentlariga ko‘ra uning sifati turlicha bo‘ladi. Don qanchalik to‘q tusga 
kirgan va pigmentlangan bolsa uning ozuqaviylik, texnologik xususiyati 
va oziq-ovqatlik qimmati shuncha past bo‘ladi. Lekin shuni alohida 
ta’kidlash lozimki, donning urug‘lik sifati (unuvchanligi, unish kuchi)o‘z -
o‘zidan qizishning dastlabki bosqichidayoq pasayib ketadi.