Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

o ‘zidan saralanish sxemasi 
Donni silos elevatorlardan chiqarishda ham o‘z- 
o‘zidan saralanish ko‘plab kuzatiladi. Silosdan turli 
vaqtlarda chiqarib olingan doniarning sifati bir -biridan 
keskin farq qiladi. 
Silos elevatordan oqib tushayotgan don uyumi
sifatining so‘nggi bosqichlarida keskin tushib ketishi 
xuddi yuklashdagi singari bo‘shatishda ham o‘z- 
o‘zidan saralanishi bilan tushuntiriladi. Shuni alohida 
ta’kidlash joizki, silos elevatordan tushirishda don 
uyumining o‘z-o‘zidan saralanishi silosning shakliga, 
balandligining ko‘ndalang kesimiga bo‘lgan nisbatiga hamda 
chiqarish teshigining joylashgan o‘rniga bevosita bog‘liqdir. 
10-jadval 
Javdar donini silos elevatordan bo ‘shatib 
olishda о ‘z-o ‘zidan saralanishi 
Namuna
tartib
raqami
Namuna olingan 
vaqt
Najm 
og‘ 
irligi
g/1
Ezilgan
donlar,
%
Ruch
donlar,
%
Begona
o‘t
urug‘lari,
%
Yengil
organik
chiqindilar,
%
1
Bo‘shatish
boshida
658
0,9
1,1
2,2
0,2
44 

---

2
30 
minut 
o‘tgach
666
1,8
1,5
1,8
0,7
3
»1 s
669
1,6
3,4
2,4
0,2
4
»2>>
658
2,3
3,9
3,5
0,6
5
»3>>
651
1.3
3,8
2,8
0,4
6
»3»30»
660
3,5
5,0
1,9
1,0
7
»3»50»
654
4.3
4.8
2,7
0,4
8
>>4»05>>
632
1,8
5,6
4,2
1,1
9
»4»20>>
632
1,4
2,9
2,1
0,8
10
»4»27>>
576
2,5
13,9
6,5
9,1
11
»4»31»
496
1,7
9,0
11,5
8,4
S.G.Gerasmov o'z tajribalarida turli silos elevatorlardan quruq 
bug‘doy doni oqib tushishining uchta holatini asoslab berdi: me’- yoriy, 
assimetrik va simmetrik. 
Me’yoriy oqimda (a rasm) birinchi navbatda chiqarish teshi- gining 
yuqorisida joylashgan vertikal qatlamdagi donlar oqib tu - sha boshlaydi. 
Oqim uzluksiz ravishda yuqorigi yon qatlamlarga tomon siljib boradi. 
Bunday oqim yuklash va chiqarish teshiklari simmetrik joylashgan, hamda 
diametri balandligiga mos kattalikda bo‘lgan siloslarda yuzaga keladi. 
Shuning uchun bunday siloslarning markaziy ustunida joylashgan don 
uyumi sifati yon tomondagilarga nisbatan ancha yuqori sifatga ega bo'ladi.
Simmetrik oqim (v rasm) asosantor siloslarda kuzatiladi. Bunday 
siloslardan donni tushirishda don uyumi bir tekis pastga harakatlana 
boshlaydi. 
Markaziy ustundagi qatlam yon tomonlarga nisbatan bir oz tez 
harakatlanadi. Don uyumi silosning yarmiga yetganda oqim tobora 
me’yoriylashib boradi. 
Rim raqamlarida don uyumi bo‘limlarining oqish navbati aks 
ettirilgan. 
Ko‘pgina mutaxassislarning tajribalari shuni ko‘rsatadiki donni 
silosdan chiqarishda faqat bitta markaziy oqim harakatlanadi. Oqimning 
holatiga donning namligi bevosita ta’sir etadi. Yuqori namlikka ega 
bo'lgan donni chiqarishda simmetrik oqim ku- zatilmaydi. 
45 

---