Donni saqlash va birlamchi qayta ishlash texnologiyasi

Jihoz va materiallar: laboratoriya tegirmoni, issiq suvli choynak, 8x8 shisha plastinkalar, kimyoviy ajratmalar, nuqsonli donlar kolleksiyasi (o‘zgargan hid, ta’m va rangli).
O‘zlashtirish uchun savollar.

1. 
   Donning asosiy sifat ko‘rsatkichlariga nimalar kiradi?
   
2. 
   Don sifati organoleptik usulda qanday aniqlanadi.
   
3. 
   Donning ranggi, hidi va ta’mi qanday bo‘lishi kerak.
   
4. 
   Nima uchun hid sog‘lom donda ham aniqlanadi?
   
5. 
   Butun va maydalangan donlarning sifat ko‘rsatkichlarini organoleptik baholashning qanday o‘ziga xos xususiyatlari mavjud?
   

3-laboratoriya mashg‘uloti.
DONNING IFLOSLIGINI ANIQLASH
Darsning maqsadi: talabalarga don to‘plamida begona va asosiy donga mansub bo‘lmagan boshqa don aralashmasi miqdorini aniqlash usullarini o‘rgatish. Aralashma ko‘rsatkichiga ko‘ra donni ozuqa, em yoki texnik maqsadlarga tavsiya qilish bilan tanishish.
Ishning mazmuni va tashkil etish tartibi: : bug‘doy, javdar, arpa, suli va sholini ifloslanishini aniqlashda 50 gr namuna tortib olinib, 6 mm li g‘alvirda tozalanadi. SHundan so‘ng g‘alvir to‘plamini ustiga qo‘yiladi va ifloslikni aniqlashga tushiladi.
1-vazifa.Buning uchun bir qator kattalikdagi g‘alvirlardan foydalaniladi. Bu quyidagicha amalga oshiriladi. 1 mm g‘alvir va uni ostidan mayda donlarga mo‘ljallangan (bug‘doy uchun 1,7x20, javdar uchun 1,4x20, arpa uchun 2,2x20 mm) g‘alvirlar to‘plami ustidan qopqoq bilan yopiladi. G‘alvirlarni ustma-ust o‘rnatishda cho‘zinchoq teshiklari bir-biriga to‘g‘ri kelishi kerak. Elash qo‘lda yoki mexaniq usulda amalga oshiriladi.
Qo‘lda bir tekis elash tavsiya qilinadi. Elash kengligi 10 sm dan oshmasligi kerak. Elash vaqti har soniyada 2 marta elash tavsiya qili-nadi. Har bir elakni aniqlash taxtasiga olinib qo‘lda ajratiladi. Begona va donli aralashmasiga ajratiladi. Ajratilgan fraksiyalar tortilib ularning miqdori quyidagi formulada aniqlanadi.

bu erda:T₁ – aralashma fraksiyasi; T – don og‘irligining o‘rtacha ko‘rsatkichi
Donda metall aralashmalarini aniqlash uchun 1 kg donni tekis joyga to‘kiladi (qalinligi 0,5 sm bo‘lishi kerak). Metall aralash-malarini magnit yordamida 3 marta ko‘ndalanggiga yurgizib tozala-nadi. Har yurgizilganda magnit temirdan tozalanadi. Magnitni har tomonlama bug‘doy sochmasining ichida yurgizish kerak. SHundan so‘ng metallar 0,001 g aniqlikda tortilib, uning og‘irligi mg bilan 1 kg donga taqsimlanadi.
1-jadval