Donni saqlash va birlamchi qayta ishlash texnologiyasi

Quritishda don og‘irligining kamayishini hisoblash. Don og‘irligi quritilgandan keyin quritilishigacha bo‘lgan og‘ir-likka nisbatan engil bo‘ladi. Chunki 1 qism suv parchalanib keta-di. Donni og‘irligini kamayishini quyidagi formula bo‘yicha aniqlanadi.

bu erda:X– donning quritilgandan keyingi og‘irligi, %; A – donning quritishgacha bo‘lgan namligi, %; B – donning quritgandan keyingi namligi, %.
Misol uchun, quritgichda 200 t don quritildi. Namlik quritil-gunga qadar 20%, quritilgandan keyin 14% bo‘ldi, boshqacha qilib aytganda, namlik 6% kamaydi. Bu ko‘rsatkichlarni formulaga qo‘yadigan bo‘lsak, quyi-dagicha natija chiqadi:

Buni og‘irlikda ko‘rsatadigan bo‘lsak, quyidagicha bo‘ladi, ya’ni:
t
Misoldan ko‘rinib turibdiki, don og‘irligi bo‘yicha kamayish foizi namlikni kamayish foiziga nisbatan ko‘proq. Bunday foiz-dagi farqni quyidagicha tushuntirish mumkin: ya’ni don og‘irligi quritilgandan so‘ng bug‘lanish hisobiga kamayadi, ammo quruq don to‘plash saqlanib qoladi.
Misolimizda 200 t don to‘plami o‘zida t
nam saqlagan, quruq don to‘plami 200-40=160 t ni tashkil qilgan. Quritilgandan keyin donda, ya’ni 160 t 86 foiz don to‘plamini umumiy og‘irligini quruq don orqali aniqlash mumkin, ya’ni 160 t 86 foiz umumiy og‘irlikka teng. Demak, don quritilgandan keyin 160-100/86=186,06 t ga teng bo‘ladi, bu erda don to‘plamidagi nam og‘irligi 186,06-160=26,06 t,ga teng yoki quritilishgacha bo‘lgan namlik miqdori 40-26,06=13,94 t bo‘lib, 6,97 foizni tashkil etadi (13,94-100/200=6,97foiz).
Jihoz va materiallar: quritish javoni, texnik tarozi, kalkulyator, millimetrli qog‘oz, byukslar.
O‘zlashtirish uchun savollar:

1. 
   SZSH-8 quritgichida don quritish boshqa quritish qurilmalaridagidan qanday afzallikka ega.
   
2. 
   Donni xo‘jaliklar sharoitida ham quritish mumkinmi?
   
3. 
   Urug‘lik donlar va oziq-ovqat donlarini quritishning o‘ziga xos xususiyat-larini tavsiflab bering.