Don va don mahsulotlari iste’mol qiymatini oshirish usullari

100 g turli non mahsulotlarining energetik qiymati

Non navlari	Butun mahsulotning namligi (Wb.m), %	YOg’ning miqdori, %	Mahsulotning energetik qiymatining miqdori
			kkal|100 g	kJ|100 g
Jaydari javdar unidan qolipli non	47,5	1,0	190	795
Sidirma javdar unidan qolipli non	45,8	1,1	199	833
Elanma javdar unidan qolipli non	42,4	0,7	214	896
Jaydari bug’doy unidan qolipli non	44,3	1,2	203	850
Ikkinchi navli bug’doy unidan qolipli non	41,2	1,2	220	921
Birinchi navli bug’doy unidan qolipli non	39,5	0,9	226	946
Oliy navli bug’doy unidan qolipli non	37,8	0,6	233	977
Oliy navli bug’doy unidan "Viborg" shirmoy bulkasi	26,1	4,5	297	1243
Birinchi navli bug’doy unidan oddiy baranka	17	1,3	312	1306
Birinchi navli bug’doy unidan oddiy sushka	12	1,3	330	1381
Jaydari javdar unidan oddiy qoqnon	11	1,7	326	1365
Oliy navli bug’doy unidan sariyog’li shirmoy qoqnon	8	10,6	397	1662
"O’zbekiston" bug’doy unidan qolipli "O’zbekiston" noni	41,2	1,0	213	879
Sidirma javdar unidan va ikkinchi navli bug’doy unidan tagdonli "Prezident" noni	38,0	1,2	233	975
"Qatlama" patir	28,0	9,3	344	1441

Non mahsulotlari energetik qiymatlarining miqdoridan tashqari jadvalda butun mahsulotning, ya`ni qobig’и va mag’zining umumiy namligi (W<sub>b.m.</sub>) hamda mahsulotda saqlanadigan yog’larning miqdori ham keltirilgan. Ma`lumotlardan ko’rinib turibdiki, nonning namligi uning energetik qiymatiga ta`sir etuvchi asosiy omillardan biridir. Masalan, jaydari javdar unidan tayyorlangan nonning umumiy namligi 47,5 % bo’lib, energetik qiymati 795 kJ. ni tashkil etadi. SHu nondan tayyorlangan oddiy qoqnonning namligi 11 % bo’lganligi tufayli uning energetik qiymati nonga ko’ra 1,7 marotaba ortiq bo’lib, 1365 kJ. dan iborat zero, unning chiqishi qanchalik past va mahsulotning umumiy namligi qanchalik kam bo’lsa, nonning energetik qiymati shunchalik yuqori bo’ladi. Javdar unidan tayyorlangan nonning umumiy namligi xuddi shunday chiqish me`yoriga ega bo’lgan bug’doy unidan tayyorlangan nonning umumiy namligidan odatda, yuqoriroq bo’lgani bois uning energetik qiymati ham ancha pastdir.
Non mahsulotlarini tayyorlashda qanchalik ko’proq yog’ ishlatilsa, mahsulotning umumiy namligi shunchalik past bo’ladi. Buning hisobidan va yog’ning energetik koeffisienti boshqa oziq moddalardan yug’oriroq bo’lganligi tufayli, bu mahsulotlarning energetik qiymatining miqdori ham shunchalik yuqoriroq. Jadvalda keltirilgan ma`lumotlar, ayniqsa, «Qatlama» patiri energetik qiymatining miqdori buning uchun yaqqol misoldir.
O’rta statistik katta yoshdagi odamning bir kunlik energiyaga ehtiyoji 2850 kkal (11900 kJ) ni tashkil etadi. Hisoblar shuni ko’rsatadiki, kun davomida 500 g yuqorida nomlari keltirilgan non mahsulotlarini (300 g «O’zbekiston» qolipli bug’doy noni, 100 g «Prezident» noni va 100 g «Qatlama» patir) iste`mol qilish natijasida inson organizmida 1189 kkal yoki 4972 kJ energiya ajratiladi. Demak, non mahsulotlari organizmning energiyaga bo’lgan ehtiyojini 41,7 %ga qondiradi. Bu esa non insonning energiyaga bo’lgan ehtiyojini qondirishda muhim ahamiyatga ega ekanligidan dalolat beradi.