Don tozalash va saralashda innovatsion va amaldagi mashinalarning o’ziga xos jihatlarini o’rganish Amaliy mashg’ulot maqsadi

Don tozalash mashinalari
Donni tozalash va saralash mashinalarining turlari juda ko‘p bo‘lib, quyida bevosita kombayndan chiqqan yoki dastlabki tozalashdan o‘tgan don mahsulotlarini tozalaydigan mashinaning ish tartibi keltirilgan (263- rasm).
Mashina, asosan, qirg’ichli transportyor-ta’minlagichdan, havo yordamida tozalash qismidan, g’alvirlar to‘plamidan, silindrik triyerlar va don uzatish elevatoridan tashkil topgan.
Transportyor-ta’minlagich 1o‘z qirg’ichlari bilan xirmondagi uyumdan oz-ozdan donni yerdan yuqoriga — mashinaning taqsimlovchi shnegi 3 ustiga ko‘tarib uzluksiz to‘kib turadi. Shnek 3 donni mashinaning kengligi bo‘yicha bir tekis taqsimlab, havo yordamida tozalaydigan birinchi aspiratsion kanal 5 ga tushiradi. Tozalanayotgan don kanaldan o‘tayotganida ventilyator yuqoriga haydayotgan havo oqimi yordamida yengil qo‘shindilar uchib tindirgich 6 ga tushadi. Sharoitga qarab, tunuka to‘siqchalar yordamida havo oqimi tezligini o‘zgartirish mumkin. Agar havo oqimining tezligi me’yoridan ko‘proq bo‘lsa, tindirgichga puch donlar bilan birgalikda to‘q donlar ham uchib tushadi. Tezlik kichik bo‘lsa, C1g’alvirga yengil qo‘shindilar tushib tozalash qiyinlashadi.

Don tozalash va saralash mashinasining ishlash sxemasi:
1— transportyor-ta’minlagich; 2 — shnekdan tushadigan tirqishni o‘zgartiradigan to‘siq; 3 — taqsimlovchi shnek; 4— don to‘plagich; 5—birinchi aspiratsion kanal; 6,8— tindirgich; 7 — ventilyatorlar; 9 — don ko‘tarish elevatori; 10,11— triyerlar; 12— ikkinchi aspiratsion kanal;
13 — mayda chiqindilar shnegi.
Aspiratsion kanaldan o‘tib, yengil qo‘shindilardan holi bo‘lgan don yuqorigi C1g’alvitga tushadi. Tebranayotgan va qiya o‘rnatilgan C1g’alviri kelayotgan donni o‘zaro teng ikkiga ajratadi. Yirik qismi C2g’alviiga o‘tib elanadi.
Asosiy don va mayda, ammo og’ir, qo‘shindilar C2g’alvir ko‘zlaridan o‘tib, uning tagidagi Dg’alvirga tushadi, yirik qo‘shindilar esa C2g’alvirining yuzasidan uchinchi chiqish noviga tushadi. Donning C1g’alvirdan o‘tgan qismi pastdagi B1g’alvir ustiga tushib elanadi va og’ir mayda qo‘shindilardan tozalanib, Dg’alvirga uzatiladi. Dg’alvirda C2 va B1 lardan kelgan mahsulotlar qo‘shilib birgalikda elanadi va mayda donlar g’alvir ko‘zidan o‘tib ikkinchi chiqish noviga tushadi. Dg’alvirda qolib tozalangan yirik donlar ikkinchi aspiratsion kanal 12 ga tushib, takroran yengil qo‘shindilardan xoli bo‘ladi va elevator yordamida silindrsimon triyer 10 ga yuboriladi. Agar don urug’lik uchun tayyorlanayotgan bo‘lsa, triyerlarda qo‘shimcha tozalanib, qisqa va uzun qo‘shindilardan ajratiladi. Oziq-ovqat uchun tozalanayotgan bo‘lsa, triyerlar ishlatilmaydi.