Доктори X. А л и у л о в Та ризчи — ф алсаф а фанлари доктори А. А Х м ед о в

мамлакатнинг ик;тисодий ц удратини ошириш-
га з^аракат цилди. 
У 
ишрол
^илган хор и ж и й м амлакат-
л а р д а катта бойликларни цулга киритиб, у ларн и
ша- 
з^арларнинг 
ободон чн ли ги учун сар ф цилди.
X I V 
асрнинг охирига ке либ С а м а р к а н д Ш а р ^ н и н г
энг г у з ал ва обод шаз^арларига айланди. Б у ерд а у л к а н
б инолар, кенг хнёб онл а р ^ури шг а к а тта эътибор берил- 
ди. Ис па н сайёхи Р. Г. Клав ихон и нг м а ъ л ум о т и г а К а р а ­
ганда, С а м а р ^ а н д н и и г бойлиги ф а ц а т
ози^-овцатнипг 
мул л игн билан б елг иламмасдаи, б алки 
ш о й и
матолар,
атлас, муйиадаи килинган кнйимла р 
ва 
шупга у х ш а ш
сон-сакоцсиз мо лл ар б ил ан а ж р а л и б турарди.
Темур д а в р и д а ^ и ш л о ^ х у ж а л и г и яхшиг ина ривож- 
л анди. М а м л а к а т д а з^ар хил ц урилиш иншо отл ар и барпо 
цилинди. Сурориш ш о х об ча л ар и тузатилди. Б у л а р д а н
ташг^ари Муг он ч^ли узл а ш т нр и лд и , Хуросонда ва бош- 
i^a ж о й л а р д а к а н а л л а р ^ т ка зи лд и , к у п ри кл а р ^урнлди,
й ул ла р та ъ ми рл а нд и.
XI V 
асрнинг иккинчи я р м и д а н б ош л а б Урт а Ос иё да
ички ва т а и щ и са вдо р а в н а я топа 
бошлади.
К,адим 
з а м о н д а н С а м а р к а н д Ш а р а д а мухим са вдо м а р к а з и
эди, бу е р д ан
б о ш ^ а м а м л а к а т л а р н и
богловчи ипа к 
йули >гтар эди. Айницса ^ и нди стон , Хитой, Россия, ар а б 
м а м л а к а т л а р и б ил ан
ц и з р и н
са вдо а л оц ал ар ин и урна- 
тилиши Темур д ав л а т и н и н г и^тисодий ^ уд ра т и ни мус- 
таз^камлашга х и з м а т дилди.
Б у д а в р д а Урта Осиёнинг ижтимоий-сиёсий в а ма ъ-
навий ха ё ти д а з^укмрон м а ф к у р а б у лмиш ислом дини- 
нинг роли кучайди.
Урта Ос иё да м а да ни я т ни нг р и во ж л а н и ш и д а к$шни 
м а м л а к а т л а р билан м а да ни й а л о ^ а л а р
муз^им 
роль 
уйнади. М а ъ лу м к и , Урт а Осиё Эрон б ил ан ^ а д и м д а и
м у с т а^ к а м а л о ^ а ур на т га н эди. X I V —XV а с р л а р д а бу 
икки д а в л а т у р та с ид а и^тисод 
р и в о ж л а н и ш и
б ил ан
125

---

мил;!ниii а л о ^ а л а р ку ча я бошлади. Шунингдек, бу д а в р ­
да Х ш о й билан х а м ал оц а кучайдн. 1420 йили Шохру 
м а т . \ у р рассом Ннёссидднн Н а ц к о ш
бошчилнгида у 
ciuy-i э лч и ла р юборади. У л а р хитой хал ц и ни н г урф-ода- 
тн, турмуш тарзи,
ма да ни й 
х.аёти, д а в ла т н и 
бсища- 
риш 
услуби 
ва 
х о к а з о л ар
билан 
т ан и ши б
^айта- 
дплар.
Шунингдек, Ш о х р у ^ д а в р и д а Хиндистон б ил ан ,^ам 
а л оц а кучайди. 1448 йилда Ш о ^р у х томон и да н юборил- 
ган э л ч ил а р о ра с ид а т арихчи А б д у р а з з о ^ С а м а р к а н д и й
хам булиб, у ^ и н д и с т о н м а да н и ят и
б илан 
т а н и ш и ш
имкониятпг а э га булади. Унга 
хинд х алцининг уоф- 
о дати, ма ро си мл ари , хинд миллий мус и^а си ва ра ^с и 
чуцур таа сс уро т ^ол дир а ди .
Т е мурий л а р д а в р и д а м а да н и я т н и н г янги бос^ичига 
к у т а р и л и ши д а у тми ш ма да ни й 
б ойл и кл ари н и у з л а ш -
тириш х,ам мухим а ^ а м и я т г а эга 
бу'лди. Хусусан, бу 
д а в р д а Урта Ос иё да ^инд о ли м ла р ин и нг фа л а к и ё т, риё- 
зиёт, тиббиёт, кимё ва 
бопща с о ха л а р да г и т а д ^и ^от-
лари , чунончи х иид л а рн и нг « К а л и л а в а Д и м нал а с ар и
Урта Ос иё да ка тта ш у ^ р а т козонг ан эди.
Урта Осиёда айиицса ^ад и мг и 
юнон м а д а н и я т и г а
кпзн^ши «учли эди. 11лк урта а с р л а р д а юнон ол имл а-
р п п и и г рп сол ал арп юнопчадап а р а б тил иг а т а р ж и м а
килипгап, ул ар га к у п л аб ш а р ^ л а р битилган эди. Ш у -
ппнг учун цадимги юпонларнинг а р а б т и л иг а т а р ж и м а
кплппгаи а с а р л ар и, хусусан Арасту, Афлотун, П то ле м ей
ва б о шд ал ар пи н г табиий-илмий ва ф а л с а ф и й
асар
л а р и
XI V— XV ас рда хам Урта Осиё о л и м л а р и учун тан и ш 
эди.
XI V— XV а с р л а р д а м а д а н и я т ва и лм- фан та р а ^ц иё - 
тнда 
Урта Осиё 
хал ц ла р ин и нг
IX— XII а с р ла р да г и
м а да н и й меросини ур га н иш а л о ^ и д а уринни э г а л л а ди .
Навоий, ^Комий, Бииоий, 
Коши фи й ва б о ищ а л а р
д у н ё ^ а р а ш л а р и н и н г та к оми л т оп ишид а Форобий, Иб н 
Сино, Н а ср и д д ин Тусий 
к а би л а р н ин г илмий 
мероси 
гоявнй . манба булиб х и з м а т цилди. Ш у н и нг учун ^ам 
ж а м и я т ва д а в л а т н и б ошцариш, б ахт - с ао д ат г а э ришиш,
комил инсонни т а р б и я л а ш , м у к а м м а л ва а д о л а т л и ж а ­
мият барио цилиш ка би м а е а л а л а р н и н г Узига хос тал- 
кии цилиииши б ил ан бирга у л а р Уртасида м у ш т а р а к л и к
ва у х ш а ш л н к л а р куп.
XI V—:XV ас рда з а р г а р л и к х ам юкори боскичга к$та- 
рилди. З а р г а р л а р м е т ал г а 
бадиий 
б е з а к
бе р д ил ар ,
126

---

олтии, кумуш ва б р о н з а э рита ди г ан
мо^ир 
у с т а л а р
пайдо б^лди.
XV 
асрнинг иккинчи я р м и д а н б ош л а б