Доктори, проф. Э. Шерназаров


от ш -щшт механизми хам хар хил. Оёксиз амфибиялар узини елимга уздшш  "Ш



Download 27,26 Mb.
Pdf ko'rish
bet145/392
Sana27.03.2022
Hajmi27,26 Mb.
#513337
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   392
Bog'liq
Zoologiya (xordalilar) - S. Dadayev, Q. Saparov

от ш -щшт
механизми хам хар хил. Оёксиз амфибиялар узини елимга уздшш 

Ш
Ш
ёрдамида овкатни тутади. Улар камдан-кам тумшуги (жаги) фдшщщ. 
улжасини тутиб олади. Кул бакаси уз улжасини кузи ёрдамида тогшб, ;жаш 
ш
оёк панжалари ёрдамида тутади. Оёксиз ва думли амфибиялар эса у з м ш ш
ХДЦ билиш органи оркали топиб, жат ва тили ёрдамида тутади.
Урчиши, Амфибияларнинг эркаги ва ургочиси орасидаш гф|рш?^р 
унчалик билинмайди Думсизларнинг купчилигида эркаклари ургочш^риш 
нисбатан кичик булади. Тарокди тритон эркакларининг бахорда орка томондан 
ва думларида тери бурмалари кучли ривожланиб, кон томирларининг зда 
пайдо булади (114-расм). Думсизл арнинг эркаклари олднги оёк п а в д щ р щ щ г
учки бармогида кадоклар урчиш даврида анча ривожланади, у 
ушлаш ва ёпишишга имкон беради.
Амфибиялар ривожланиш даврида купинча яшаш жойлариюи г&дшш- 
тиради, чушки купчилик амфибиялар баликлар сингари тухум т ш ш ш
та
183
www.ziyouz.com kutubxonasi


тухумни тапщарида уруглантириш йули билан сувда урчиш усулни сакдаб 
колган.
Н 
£1
114-расм* Тритонларда жинсий диморфизм. Кичик Осиё тритонининг (Triturus vittatus)
урчиш жараёнидаги кУриниши: I-эркаги; П-ургочиси.
Амфибиялар купайиш ининг умумий хусусияти купайиш даврида тухум 
куйиш, тухумнинг ривожланиши ва итбалигининг яшаш жойи сув мухитига 
боглик булишидир. Шубхасиз, бу хол амфибияларнинг баликлар каби 
бирламчи хусусияти булган. Кейнчалик уларда сувдан тапщарида купайишга 
имкон берувчи мосламалар пайдо бул а бошлаган. Лекин, бундай холатлар 
айрим тур амфибияларга хос булиб, иккиламчи характерга эгадир.
Амфибияларнинг каёт кечириши ва уларнинг урчиши турлича булади. 
Думсиз амфибиялар асосан ташки уругланиш натижасида урчийди. Думли ва 
оёксиз амфибияларнинг купчилигини оталаниши эса ички хисобланади. Лекин, 
барча амфибияларнинг ривожланиши сувда кечади. 
Амфибияларнинг 
пуштдорлиги ва куядиган тухумларининг шакли турлича булади (115-расм). 
Б акал ар 10000 тагача тухум куяди. Сувнинг хдроратига караб итбаликдар 8 
кундан 28 кунгача ривожланади.
Сувсиз му^итида думсиз амфибияларнинг ташки уругланиш и маълум 
даражада баликсимон аждодларидан мерос булиб колган. Баликлар нинг 
икрасига ухшаш амфибияларнинг тухуми х,ам шиллик парда билан 
уралган, 
бу 
парда эса уларнинг тухумларини куриб колишидан саклайди. Лекин, 
баликдарга карши улорок сувда хамда курукликда яшовчилар итбалигида 
нафас олиш, хдракатланиш, хазм органлари вояга етганларининг шундай 
органларидан кескин фарк килади. Бунинг сабаби, баликларда вояга етган 
балик хам ва тухумдан чиккан чавоклари (баликчалар) хам бир хил мукитда 
яшайди. Амфибияларда эса ривожланиш жараёнида яшаш мухити ал машин ади 
ва шу муносабат билан амфибияларнинг итбалигида метаморфоз тугашидан 
илгариёк, к>фукликда яшайдиган организмлар учун хос булган белгилар пайдо 
була бошлайди.

Download 27,26 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   392




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish