Дождливый день

18⁰ da elektrolitlarning 0,1 n eritmalari uchun dissotsilanish darajasining
Qiymatlari

Elektrolit	α, %	Elekrtolit	α, %
H2S HgCl2 NH4OH CH3COOH HF H3PO4 H2SO3 CuSO4 MgSO4 H2SO4 K2SO4	0,07 1,0 1,34 1,34 8,5 27 34 38 42 58 72	HNO3 HI HCl KOH NaOH KCl NaCl NaNO3 Ba(OH)2 CaCl2 Ca(OH)2	92 92 91 91 91 86 86 83 77 75 75

Kuchsiz elektrolitlar uchun dissotsilanish darajasi 3% dank am bo’ladi. Ularga quyidagilar kiradi:
Hamma organic kislotalar (R-COOH) va asoslar (R-NH₂; R₂NH; R₃N)
Kuchsiz asoslar ( d-elementlar gidroksidlari va NH₄OH)
Ba’zi anorganik kislotalar: H₂S, HNO₃, H₂SiO₃, H₂CO₃, HClO, HCN, H₂SO₃
Dissotsilangan molekula ionlari konsentratsiyalari ko’paytmasining, dissilan- magan molekulalar konsentratsiyasining nisbatiga dissotsilanish konstantasi deyiladi va quyidagicha ifodalanadi:
AB A⁺ + B^- reaksiyada
K = [A⁺]*[B^-]/[AB]
K- elektrolitikning dissotsilanish konstantasi; [A⁺] va [B^-] ionlarning molar konsentrtsiyalari; [AB] – dissotsiyanmagan molekulaning konsentratsiyasi.
Ba’zi elektrolitlarning dissotsilanish konstantalari (25⁰C da)

Kislotalar	K	Asoslar	K
HCN HNO2, H2S H2CO3 H3PO4 HCOOH CH3COOH	7,2*10^-10 4*10^-4 k1=1*10^-7 k2=2,5*10^-3 k1=4,5*10^-7 k2=4,8*10^-11 k1=7,1*10^-3 k2=6,2*10^-8 k3=5*10^-10 1,4*10^-4 1,74*10^-5	NH4OH Ca(OH)2 Zn(OH)2 Pb(OH)2 NH2OH N2H4 CH3NH2 C6H5NH2 C5H5N	1,76*10^-5 4*10^-2 k1=4,4*10^-5 k2=1,5*10^-9 k1=9,6*10^-4 k2=3*10^-8 1*10^-3 3*10^-6 4,4*10^-4 3,8*10^-10 1,70*10^-9

Dissotsilanish darajasi bilan dissotsilanish konstantasi orasida bog’lanish mavjud bo’lib uni quyidagicha ifodalash mumkin:
Agar [A⁺] = α*C; [B^-] = α*C; [AB] = (1-α)*C bo’sa
K = C*α*C*α/(1-α)*C = α²*C/(1-α)
ga teng bo’ladi.
Elektrolit eritmalarida boradigan jarayonlar 5 guruhga bo’linadi.
1 neytrallanish reaksiyalari
KOH + HCl = KCl + H₂O
Ion shaklida
OH^- +H⁺ = H₂O
2 cho’kma hosil bo’ladihan reaksiyalar
KCl + AgNO₃ = KNO₃ + AgCl
Ion shaklida
Cl^- + Ag⁺ = AgCl
3 gaz hosil bo’ladigan reaksiyalar
NH₄Cl + KOH = NH₃ + KCl + H₂O
Ion shaklida
NH₄⁺ + OH^- = NH₃ + H₂O
4 eritmalarda boradigan qaytar reaksiyalar
KNO₃ + NaCl NaNO₃ + KCl
Yoki
K⁺ + NO₃^- + Na⁺ + Cl^{- -} Na⁺ + NO₃^- + K⁺ + Cl^-
5 kompleks birikma hosil bo’ladigan reaksiyalar
HgI₂ + 2KI = K₂[HgI₄]
Suv ham kuchsiz ekektrilitlar qatoriga kiradi uning molekulasi oz miqdorda bo’lsa ham ionlarga ajraladi:
H₂O H⁺ + OH^-
Suv uchun dissotsilanish konstantasi qiymati quyidagicha:
K_D = [H⁺]*[ OH^-]/[H₂O] = 1,8*10^-16 (20⁰C)
Shu qiymat asosida [H⁺]*[ OH^-] ko’paytma topilsa, suvning ion k’paytmasi deyiladi.
K_w = [H⁺]*[ OH^-] = K_D*[H₂O] = 1,8*10^-16 *1000/18 = 1*10^-14
Eritmada vodorod va gidroksil ionlari konsentratsiyalari teng bo’lsa([H⁺] = [OH^-] = 10^-7) muhit neytral, vodorot ionlari konsentratsiyasi katta bo’lsa muhit kislotali, agar vodorod ionlari konsentratsiyasi kichik bo’lsa muhit ishqoriy bo’ladi.
Vodorod ko’rsatkich yoki pH deb, vodorod ionlari konsetratsiyasining teskari ishora bilan olingan o’nli logarifmi tushuniladi:
pH = -lg[H⁺]
Toza suvning pH qiymati pH = -lg[10^-7] = -(-7)lg10 = 7 ga teng. Muhitning pH qiymati 0 dan 7 gacha sonlar kislotali, 7 dan 14 gacha sonlar ishqoriy muhitni qabul qiladi.
Agar [H⁺]*[ OH^-] = 10^-14 qiymatni logarifmlasak, u holda pH + pOH = 14 ga teng bo’ladi. Bu tenglama pH yoki pOH malum bo’lganda nomalumni topishga yordam beradi.

“Elektrolitik dissotsilanish nazaryasining asosiy qonuniyatlari” mavzusida dars ishlanmasi
Talim berish texnologiyasining metodi

Mashg’ulot vaqti – 45 minut	O’quvchilar soni 30
Mashg’ulot mavzusi	Elektrolitik dissotsilanish nazaryasi- ning asosiy qonuniyatlari
Mashg’ulot shakli	Ma’ruza
Ma’ruza rejasi	1.Elektrolitik dissotsilanish nazaryasi 2.Dissotsilanish darajasi 3. Dissotsilanish konstantasi 4.Kuchli va kuchsiz elektrolitlar 5.Suvning ion ko’paytmasi
O’quv mashg’ulotining maqsadi:	O’quvchilarga elektrolitik dissotsilanish nazaryasining asosiy qonunlari haqida bilim, ko’nikma, malakalarni shakillan- tirishamaliy va nazariy bilimlarni sha- killantirish
Pedagogik vazifalari	-elektrolitik dissotsilanish nazaryasi qo- nunlari tushuntirish -dissotsilanish konstantasi haqida tu- shunchalar beriladi -kuchli va kuchsiz elektrolitlar haqida tushuncha berish -dissotsilanish darajasi haqida tushuncha berish
O’quv faoiyati natijalari (talaba)	-elekrtolitik dissotsilanish nazaryasi asosiy qonunlarini tushuntirish - dissotsilanish konstantasi haqida ma’- lumot berish -kuchli va kuchsiz elektrolitlar haqida tushuncha berish -dissotsilanish darajasi haqida tushuncha berish
Ta’lim berish usullari	Bliss so’rovi, klaster, baliq skileti, keys
Ta’lim berish shakllari	Jamoaviy, guruhlar ichida, yakka tartib- da
Ta’lim berish vositalari	Doska, vertual labaratoriya, proyektor, kompyuter
Baholash tartibi	Og’zaki nazorat: munozara, savol- javob rag’barlantirish

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Bolalar uchun entsiklopediya 17-jild kimyo / ch. muharrir V.A. Volodin - M. Avanta +
   
2. 
   Glinka I.L. umumiy kimyo. Universitetlar uchun darslik. - 27-nashr, stereotipik / Ed. V.A. Rabinovich. - L .: Kimyo, 1988 yil.
   
3. 
   Izmailov N.A., Eritmalarning elektrokimyosi, 3-nashr, M., 1976 y.
   

Allbest.ru saytida joylashgan