Курс иши раҳбари Шамсиева Н.М.
Тошкент – 2022
Мундарижа
Кириш...................................................................................................3
I-боб Картографик тасвирлаш усуллари
Картографик тасвирлаш усуллари ҳақида маълумот......................................................................................4
Картографик белгилар ва уларнинг роли..................................8
II-боб Географик карталарда воқеа ва ҳодисаларни кўрсатишда қўлланиладиган картографик тасвирлаш усуллари
2.1 Картографик белгилар бўйича карталар таҳлили.....................22
2.2 Легенда..........................................................................................24
Хулоса..................................................................................................27
Фойдаланилган адабиётлар рўйхати.................................................28
Илова....................................................................................................29
Кириш
Замонавий картографиянинг юқори даражада ривожланиши шунингдек манфаатларининг доимий равишда кенгайишига олиб келади. Хариталаш методологияси ва техникасини такомиллаштиришни давом эттириш, хариталарнинг янги турларини ишлаб чиқиш, картографлар янги муаммоларни келтириб чиқаради ва ҳал қилади. Aна шундай муаммолардан бири хариталардан илмий тадқиқот ва хўжалик фаолиятида фойдаланишдир.
Картографиянинг ўзи узоқ вақтдан бери фаннинг асосий вазифаси хариталарни яратиш ва кўпайтириш усуллари ва жараёнларини ўрганиш ва ишлаб чиқишдан иборат деган фикрни сақлаб келмоқда.
Шундай қилиб, картографик усул деганда хариталардан уларда тасвирланган ҳодисаларни билиш учун фойдаланишни ўрганадиган картография бўлими тушунилади. Дастлабки пайтларда бу метод тушунчаси К. A. Салишчев томонидан шакллантирилган.
Картографик тадқиқот усулининг қўлланилиши жуда хилма-хилдир. У кўпгина назарий ва амалий тадқиқотларнинг ажралмас қисмига айланди, ер ҳақидаги фанларда билишнинг асосий усулларидан бирига айланди. Aнъанавий равишда топографик хариталар билан боғлиқ бўлган геология ва морфология фанлари томонидан кўп йиллик тажриба тўпланган. Иқтисодий ва географик тадқиқотлар узоқ вақт харита билан боғлиқ. Геофизика фанлари хариталарни доимий таҳлил қилиш ва қайта ишлашсиз тасаввур қилиб бўлмайди.
Усул картография, математика, компютер технологиялари ва автоматлаштиришнинг сўнги ютуқларидан фойдаланган ҳолда, аниқ фанлар усуллари билан яқин ҳамкорликда ишлаб чиқилган. Хариталарни таҳлил қилишнинг янги оригинал усуллари доимий равишда изланмоқда, техник база такомиллаштирилмоқда, умумий географик характердаги муаммолардан тортиб тор тармоқ тадқиқотларигача ҳалқилинадиган вазифалар доираси кенгаймоқда.
Картографик методни шакллантиришнинг енг муҳим шарти физик ва иқтисодий география, геология, геофизика ва ер ҳақидаги фанларнинг бошқа тармоқларининг амалий эҳтиёжларини ҳисобга олиш керак. Ушбу билим соҳаларининг назарий ривожланишининг ҳозирги даражасида хариталарни таҳлил қилиш асосий тадқиқот усулларидан бири сифатида қўлланилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |