Dmitriy Ivanovich Mendeleyev 1834 yil 27- yanvarda

D.I.MENDELEYEV-AROQ IXTIROSI AFSONASI 

Mendeleevga aroqning 40 qismli 

toza alkogol va 60 qism suv 

aralashmasi sifatida kashf etgani 

haqida fikr bergan. Rossiyada bu 

afsona olimning o'limidan keyin 

paydo bo'ldi. 1894 yilda 

Rossiyaning eng yirik olimi 

Dmitriy Mendeleev rus aroqining 

Imperial sifat standartini belgilash 

to'g'risida qaror qabul qildi va shu 

sababli Rossiya standarti paydo 

bo'ldi" (iqtibos keltiradi)(AQSH). 

D. I. Mendeleev tavalludining 175 yilligiga 

bag'ishlangan Rossiya Bankining 

yodgorlik tangasi. , kumush, 2009 yil 

---

QIZIQ FAKTLAR 

 D.I. Mendeleevning dafn marosimida texnologiya 

talabalari uni so'nggi safarga kuzatib qo'yganlarida, 

kimyoviy elementlarning taniqli davriy jadvali bo'lgan 

katta taxtani ko'tarib yurishgan. 

 D. I. Mendeleev Kembrijda doktorlik unvonini olgan 

birinchi rus olimi. 

 

pochta markasi 

1934 yil 

Mendeleyevgacha ham kimyoviy elementlarni sistemaga 

solishga urinib koʻrilgan (fransuz kimyogari J. Dyuma, 

nemis kimyogarlari I. Dyobereyner, L. Meyer, ingliz 

kimyogari U. Odling, amerikalik olim J. Nyulends va 

boshqalar). 

J. Nyulends 1863 

yilda elementlarni atom ogʻirliklari 

ortib borishi tartibida ketma-ket joylashtirib, har 

qanday elementdan hisoblaganda sakkizinchi element 

birinchi elementning xossalarini, muzikadagi 

sakkizinchi notaga oʻxshash, maʼlum darajada 

takrorlashini topdi. Nyulends bu qonuniyatni 

„oktavalar qonuni“ deb atadi va unga asoslanib, oʻziga 

maʼlum elementlarni guruh (sakkizlik)larga boʻlishga 

urinib koʻrdi. 

---

Ayni vaqtda davriy sistemaning 500 dan ortiq 

varianti chop etilgan. Ulardan eng keng 

tarqalgan shakllari quyidagilardir:  

1) Mendeleyev taklif etgan davriy sistemaning 

qisqa varianti (shu jadval keltirildi). 

 2) Kimyoviy elementlar davriy sistemasisining 

shveysariyalik kimyogar A. Verner tomonidan 

1905 yilda takomillashtirilgan uzun varianti.  

3) Daniyalik fizik N. Bor chop etgan (1921 yil) 

davriy sistemaning zinapoyasimon shakli. 

DAVRIY SISTEMANING TURLI VARIANTLARI 

---

 

1.Mendeleyev D. I., Periodicheskiy zakon. Osnovnie stati, M., 

1958; 

2.Rahimov X., Gulboyev T., D. I. Mendeleyevning elementlar 

davriy qonuni va atomlar tuzilishi, T., 1968; 

3.Melnikov V. P., Dmitriyev I. S, Dopolnitelnie vidi 

periodichnosti v periodicheskoy sisteme D. I. Mendeleyeva, 

M., 1988. 

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR