Джонов. М. Назаров, С. Юкирова, К. Юл даш кв

Тацризчилар: 
К.ишлок, хуж алиги ф ан лари д о к т о р и , п р о ф ессо р
X. М. Махсудов,
Копилок, хуж алиги ф ан лари д о к т о р и , п р о ф ессо р
С. Э. Эгамбердиев.
М асъул мухрррир: 
К,ишлок, хуж алиги ф анлари док тор и
F. Юлдашев
© «Fan va texnologya» н аш ри ёти , 2004 й.

---

К И РИ Ш
Б и о сф е р ан и н г б и р булаги булган ер и м и з м ай д он и 51 м и л ­
л и а р д 20 млн. гектарн и таш ки л этади. 
К ^тъ ал ар б уйича 
^ай д алан ади ган ерлар Е вропада 32 ф ои з, О сиёда 21 ф о и з, А м е- 
ри кад а 20 ф о и з, А ф ри када 11 ф о и з, А встралияда 5 ф о и з, А н- 
тарктид ад а эса йук- Ер м а й д о н и н и н г уси м л и к усадиган кисм и 
и н с о н и я т учун улкан б ой ли кд и р. Т уп рокда турли ж араён л ар, 
э р о зи я , ш урлан и ш , б о тк о к д ан и ш , и ф л о сл ан и ш , н урлан иш ва 
шу каби л ар со д и р б улавери ш и н ати ж асида \а м д а и н с о н и я т- 
н и н г б еп арволиги о ц иб ати д а XXI аср бусагасида з а \а р л а н и ш и
хавф и пай до булди. Ж а \о н н и н г илгор ф и к р л и ки ш и л ар и ко и - 
н о тн и сакушш зарур ли ги н и тарги б кила бош ладилар. И н с о н и - 
ятга тупрок;ни, к о и н о тн и , умуман яш аш м акон и булган б и о - 
с ф ер ан и сакдаб кр л и ш зарурлиги аён булиб колди.
Ердан нотугри ф о й д ал ан и ш уни б узили ш и га ол и б келади. 
С уяориладиган м ай д о н ларда \а м д а м и нтакдда тар калган курик; 
ерларда, ён б аги рлард а эн г аввало ю за о ^и м л ар таъ си р и д а сув 
э р о зи я си со д и р булади. Чул ва чала чул м и н тац ал ар д а сув эр о - 
зи яси д ан таш к,ари ш ам ол эр о зи я си хукм рон л и к цилади.
С угорилади ган д е \к р н ч и л и к би лан ш угулланадиган м а м л а - 
к а т л а р д а , 
ж у м л а д а н
У з б е к и с т о н д а
к и ш л о к
х у ж а л и к
м а \с у ло тл а р и н и ети ш ти р и ш д а катта м и кдорда м и н ерал ва о р ­
ган и к уги тлардан, п ести ц и д л ард ан , д еф о л и ан тлар д ан ф о й дала- 
н илади . Бу ки м ёви й м оддалар туп рокда турли узгари ш ларга юз 
тутадилар, атм осф ера — т у п р о к — У симлик — \а й в о н о т олам и 
К олаверса сув зан ж и р и ор*;али и н со н ор ган и зм и га к и р и б б о р а- 
д и , маълум дараж ада л ан д ш аф тн и и ф лослайди.
Бу вази ф ал ар и чи д а туп рокн и сув, ш ам ол, у п и р и л и ш каби 
^оди салардан саьутаб ан тр о п о ген ва техноген и ф л осл ан и ш д ан
э \г и ё т к и л и ш , ш урлан и ш ва ботк;окданиш ни йук,отиш каби 
д олзарб м уам м олар турибди.
Д ар сл и к б и р и н ч и м арта яратилаётган и учун ай ри м к ам чи - 
л и к л ар д ан холи Эмас, ш у н и н г учун китобхонлар билди радиган
ф и к р ва м уло^азалари учун м уаллиф лар олди н дан уз м и н н ат- 
д о р ч и л и к л ар и н и и ф ода этадилар.

---