Diyonat romanlarida ko`pchilikni hayajonga solayotgan katta ijtimoiy masalalarga e'tibomi tortdi

Nazariy ma`lumot

BADIIY ADABIYOTDA MISTIFIKATSIYA HODISASI

Mistifikatsiya qadimgi yunoncha «mistika» so`zidan olingan bo`lib, sirli-sehrli degan ma`noni anglatadi. Adabiy mistifikatsiya badiiy tasvir usullaridan bo`lib, asarda muayyan maqsaddan kelib chiqqaii holda hodisaga sirli tus berish, yo`q narsani bor deb o`quvchini ishontirishga urinishdir. Yozuvchi ko`pincha asar voqealarini biror hayotiy personaj yoki tarixiy shaxs nomidan hayotda aynan bo`lib o`tgan hodisa tarzida hikoya qiladi. Odil Yoqubov «Ko`hna dunyo» romanida yangi o`zbek adabiyotida birinchilardan bo`lib mistik sujet yo`nalishining yaxshi namu-nasini yaratdi. Muallif romandagi Abu Ubayd al-Juzjoniy xoti-ralaridan tarixiy voqealarni tasvirlashda hujjat sifatida foydalangan. Aslida Juzjoniy kundaliklari yozuvchi qayd etganidek, tarixiy hujjat emas. Balki obrazni ochish uchun qo`llanilgan badiiy usuldir. Bu usul esa romanda o`ta hayotiy chiqqan, muallif kitobxonlarni, hatto mutaxassislarni ham bunga ishontirishga erishgan.

Juzjoniyning kundaliklari markazida buyuk olim va hakim Abu Ali ibn Sino turadi. Adib buyuk tabibning quvg`inlikdagi darba-dar hayotini hikoya qilish orqali zamona qabohatlarini ko`r-satadi. Aslida yo`q, mayjiid bo`lmagan kundalikni Juzjoniyning tilidan berilishi, ya`ni mistifikatsiya qilinishi romanda Ibn Sino hayoti va shaxsiyati dramasi hamda mohiyatini ochishda juda qo`l kelgan.