Diyen uglevodorodlar, alkadiyenlar

Sintetik kauchuklar. Sintetik kauchuk ishlab chiqarish ikki bosqichda imradi: a) kauchukogenni olish; b) kauchukogenni polimerlash. K.aichukogenni polimerlash har xil usullar bilan amalga oshiriladi. Masalan, sintetik butadiyen kauchukni hosil qilishda butadiyen molekulalari i nil riy metali katalizatorligida polimerlanadi. Quyida ba'zi bir kauchukogenlar .1 ular asosida olinadigan kauchuklar bilan tanishiladi.

1,3-butadigen (eritren) yoki divinil C₄H₆ Oddiy sharoitda gaz holidagi modda (qaynash temperaturasi —4°) bo'lib, kauchuk olish uchun juda ko'p miqdorda ishlatiladi.U sanoat miqyosida akademik S. V. Lebedev i isuli bilan spirtdan olinadi. Buning uchun etil spirtning bug'lari qizdirilgan kalalizator (A1₂0₃ va ZnO) ustidan o'tkaziladi. Bunda sodir bo'ladigan icaksiyalarni quyidagi umumiy tenglama bilan ifodalash mumkin:

CN

Butadiyen strirol kauchuk (CKC) ham sopolimerlanish reaksiyasi bilan olinadi. Uning molekulasida —CH o'rinda C₆H₅ guruh bo'ladi.

Bu usullar bilan olingan sintetik kauchuklar tabiiy kauchukka nisbatan bir qancha afzalliklarga ega. Masalan, butadiyen stirol kauchuk (CKC) pishiqligi, elastikligi va ishqalanishga chidamliligi bilan ajralib turadi. U avtomobil shinalari va kameralari, uzatish tasmalari va boshqa buyumlar tayyorlashda qo'llaniladi. Butadiyen nitril kauchuk (CKH) esa benzin, kerosin va neftdan olinadigan yog'larga nisbatan turg'unligi bilan ajralib turadi. Hozirgi vaqtda issiqlikka, quyosh nuriga va oksidlanishga turg'un sintetik kauchuklar ishlab chiqarilmoqda.

Tabiiy kauchuk (C₅H₈)n. Tabiiy kauchuk ba'zi bir tropik daraxtlarning sutsimon shirasidan olinadi. Tabiiy kauchukning kimyoviy tuzilishi Garriyes va Shtaudinger tomonidan aniqlangan. Uning tuzilishini o'rganishda ozonlanish reaksiyasi muhim rol o'ynaydi. Ozonlanish reaksiyasini o'rganish kauchuk makrornolekulasining ketma-ket ulangan izopren qoldiqlaridan tuzilganligini ko'rsatdi. Tabiiy kauchuk molekulyar massasi turlicha (50 000 dan 3 000 000 gacha) bo'lgan polimer gomologlar