Диссертация иши мавзу: Иннавацион ривожланишни фаоллаштириш асосида экспорт махсулотлари рақобатбардошлигини ошириш йўналишлари

IV БОБ. ТАҲЛИЛ ВА НАТИЖАЛАР
4.1. Тижорат банкларида жиноий фаолиятдан олинган даромадларни леггаллаштириш ва терроризмни молиялаштиришга карши курашишда ички назоратни ташкил қилиш.


Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 23 майдаги “Бюджет маблағларидан фойдаланиш самарадорлигини тубдан ошириш ва иқтисодий жиноятларга қарши курашиш механизмларини такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПФ-5446-сон Фармони, Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 20 сентябрдаги “Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга, терроризмни молиялаштиришга ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш бўйича идоралараро комиссияни ташкил этиш тўғрисида”ги ПҚ-3947-сон қарори ва бошқа меъёрий-ҳуқуқий хужжатлар асосида мамлакат иқтисодий хавфсизлигини таъминлаш масалалари устувор вазифа сифатида белгилаб берилган¹⁰.
Тадқиқот ишини ташкил этишни тариҳига эътибор қаратсак, 2009 йилга келиб жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш соҳасига катта эътибор қаратилди. Жумладан, 2009 йил 22 апрелда Ўзбекистон Республикасининг ЎРҚ-212-сонли Қонуни қабул қилинди(«Халқ сўзи» газетаси, 2009).
2009 йил 12 октябрда Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 272-сонли Қарори билан тасдиқланган Низом ишлаб чиқилди¹¹. Шунингдек, 2009 йил 23 октябрда 2023-сонли ички назорат қоидалари ишлаб чиқилиб, амалиётга татбиқ қилинди.
Ўз навбатида, мазкур соҳада амалга киритилган қонун хужжатлари талабларини бажарилишини назорат қилиш ва тартибга солиш мақсадида, 2009 йил 29 декабрда Ўзбекистон Республикаси Марказий банки Бошқарувининг 39/1-сонли Қарори билан тасдиқланган Низом кучга кирди.
Банкларда ички назорат хизмати «Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш тўғрисида”ги Қонуни (660-II-сон, 26.08.2004й.), Тижорат банкларида жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга, терроризмни молиялаштиришга ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш бўйича ички назорат қоидалари(рўйхат рақами: №2886, 23.05.2017й.), “Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашишга оид қонун ҳужжатлари талабларини бузганликлари учун тижорат банклари, микрокредит ташкилотлари ва ломбардларга нисбатан Ўзбекистон Республикаси Марказий банки томонидан қўлланиладиган чоралар ва санкциялар тўғрисида”ги Низом (рўйхат рақами: №2063, 13.01.2010й.) ва Вазирлар Маҳкамасининг “Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш билан боғлиқ ахборотни тақдим этиш тартибини такомиллаштириш тўғрисида”ги 2009 йил 12 октябрдаги 272-сонли қарорига асосан амалга оширилади. Шу билан бир каторда жиноий даромадларни легаллаштиришга карши курашиш бўйича молиявий чораларни ишлаб чикиш гурухи (ФАТФ) тавсияси асосида ички назоратни амалга оширади. Бундан ташқари, тижорат банки 2886-сонли ички назорат Қоидаларига мувофиқ, ўз ички қоидаларни ишлаб чиқади ҳамда банк кенгаши томонидан тасдиқланади.
Ҳозирда жаҳонда юз бераётган воқеалар, глобаллашув жараёнлари, ФАТФ баёнотларидаги ўзгартиришлар ва бошқа сабаблар оқибатида жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш соҳасидаги миллий қонунчилигимизда ўзгаришлар юз берди.
Жумладан, ички назорат қоидаларига шу даврга қадар 6 марта ўзгартириш ва қўшимчалар киритилиб, ҳозирда 2886/1-сонли ички назорат қоидалари амал қилмоқда.
Аниқроқ қилиб айтганда, комиссия жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштириш ва терроризмни молиялаштириш билан боғлиқ хавфларни баҳолаш бўйича самарали ишларни ташкил этади, шунингдек, унинг асосида жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш миллий тизимини янада ривожлантиришга ва мустаҳкамлашга оид таклифлар ишлаб чиқади ҳамда чоралар кўради.
Жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга ва терроризмни молиялаштиришга қарши курашиш бўйича Евроосиё гуруҳига аъзо давлатларнинг ўзаро баҳолашнинг иккинчи босқичини ўтказиш режасига мувофиқ, 2019-2020 йилларда Ўзбекистон Республикасининг жиноий фаолиятдан олинган даромадларни легаллаштиришга, терроризмни молиялаштиришга ва оммавий қирғин қуролини тарқатишни молиялаштиришга қарши курашиш бўйича миллий тизимини ўзаро баҳолаш режалаштирилган.