Диссертация илмий рахбар: педагогика фанлари номзоди, доц. Ш. А содикова Тошкент 2013 м у н д а р и ж а кириш



Download 245,67 Kb.
bet17/22
Sana23.02.2022
Hajmi245,67 Kb.
#165068
TuriДиссертация
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22
Bog'liq
manaviy marifiy tadbir

11.БОБ ЮЗАСИДАН ХУЛОСАЛАР.
Мактабгача таълим ёшдаги болалар билан ташкил этиладиган машFулотлар ва гурухдан ташкари тарбиявий тадбирларда маънавий кадриятлардан фойдаланишузининг бой имкониятларига эга эканлигини курсатди. Бунда мактабгача таълим муассасаси тарбиячисининг роли хал килувчи ахамиятга эга. Шу сабабли:

  • таълим жараёнида Ватанимиз маънавий кадриятларини урганишни режалаштириш;

  • уюштириш;

  • бошкариш ва назорат килиш;

  • хар боланинг талаби, эхтиёжи, кизикишини урганиш;

  • машFулотлар ва тарбиявий тадбирларнинг кизикарли, ноанъанавий шакл ва усуллардан фойдаланиш;

  • ота-оналарга методик ёрдам курсатиш;

  • бевосита ва билвосита сайёхат ва сайрлар ташкил килиш;

  • маънавий-кадриятларни урганиш буйича болалар, ота-оналар билан маъруза, сухбат, семинарларутказиш тарбиячи маънавий-маърифий ишларнинг махсус йуналишларига айланмоFи зарур.

Утказилган тадкикот натижаларидан маълум булдики, катта гурух ва мактабга тайёрлов гурухи болаларига маънавий-маърифий тушунчаларини машFулот, машFулотдан ташкари вактларда шакллантириш мумкин. Бу борада республика МТМ ларида таълим-тарбия бераётган тарбиячиларнинг иш тажрибалари ката имкониятга эга.
Мактабгача таълим ёшдаги болалар маънавиятини шакллантириш, келажакда баркамол авлод шахсини шакллантиришга ёрдам беради.
Бу муаммони хал этиш тизимли ёндашувни талаб этади.

  1. БОБ ИЖТИМОИЙ МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ МУАССАСАЛАРИДА МАЪНАВИЙ-МАЪРИФИЙ ИШЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШГА ДОИР ТАЖРИБА-СИНОВ ИШЛАРИ ВА УНИНГ

НАТИЖАЛАРИ.

  1. 1 Тажриба - синов ишларининг ташкил этилиши.

Маънавий-ахлокий тарбия сохасидаги адабиётлар ва илмий тадкикотларни тахлил килиш шуни курсатадики, ижтимоий мактабгача таълим муассасаларида маънавий-ахлокий ишларни ташкил этиш муаммоси етарли даражада урганилмаган. Тадкик этилаётган муаммони амалиётдаги холатини урганиш максадида кайд этувчи тажриба ишлари утказилди. Тажриба синов ишлари Тошкент шахар Шайхонтохур тумани 186-сонли МТМда утка3илди. Тадкикотларимизга доир ишлари уч боскичда ташкил этилди.

  1. Тажриба-синов ишларини ташкил этишга йуналтирилган тайёргарлик боскичи. Бу боскичда муаммонинг тажриба - синов ишлар дастури ва мазмуни белгилаб олинди.

  2. Мактабгача таълимнинг укув-методик адабиётлари - давлат таълим стандартлари, укув дастури, дарслик ва укув кулланмалари муаммо нуктаи назаридан тахлил этилди.

  3. Тажриба - синов майдончаларида уьказиладиган тажрибалар мохияти тарбиячи, ота - оналарга тушунтирилди.

  4. Ишлаб чикилган методика тажриба - синов жараёнида текшириб курилди. Тавсия этилган методика синаб курилиб, узгартиришлар киритилди хамда натижалар умумлаштирилди.

  5. Тажриба ва назорат синовлари гурухлар эришган натижаларни таккослаш, киёслаш, махсус методика асосида самарадорлигини аниклаш максадида натижалар тахлил этилди ва хулосалар чикарилди.

Тажриба-синов ишларини ташкил этишда биз илмий тадкикотларимизнинг максад, вазифаларини амалга ошириш, тадкикотда илгари сурилган илмий фаразларимизнинг хакконийлигини амалиётда синаб куриш максадида мактабгача таълим муассасси тарбиячилари ва тарбияланувчиларнинг ота-оналари, махалла кумиталари раислари, мактабгача таълим муассасси мусика укитувчиси билан сухбатлар, ёзма суровлар утказилди. Утказилган сухбатлар ва ёзма суровларнинг натижалари илмий-назарий жихатдан тахлил этилди, хулосалар чикарилди ва тавсиялар ишлаб чикилди. Диссертациямизнинг ушбу бандида тажриба-синов ишларининг кандай ташкил этилганлигини умумлаштирилган холда беришни лозим топдик:
Аввало ката гурух ва мактабга тайёрлов гурухи болаларида машFлуот жараёни максадга мувофик ружалаштирилди. Бунда мактабгача таълим ёшдаги болалар маънавиятини шакллантиришга куйидаги мавзуларни дастурга кушимча равишда юритишни назарда тутди:

  1. Эртаклар ва ривоятлар, урф одатлар. Байрамлар мазмунида миллийлигимизни ифодаланиши.

  2. Мустакил Узбекистонимиз хакида маълумот.

  3. Мустакил Узбекистонимиз тараккиётида комил инсон тарбияси. Мазкур муаммони хал этишда, «Мустакиллик хакидаги илк тушунча» ни эртаклар, ривоятлар, хикматлар, урф-одатлар, байрамлар оркали машFулотлар жараёнида «узбекона урф-одатлар», «миллий байрамлар», «миллий халк уйинлари ва айтишувлари», «хикматлар бустонида одоблилик», мавзуларига сингдириш тавсия этилди.

«Мустакиллик хакидаги илк тушунча» катта гурухдаги «Она юртим»
мавзусининг таркибида бериш назарда тутилди.
«Мустакиллик нима?» мавзуси мактабга тайёрлов гурухида «Болажон»
дастурида келтирилган «Куйга тулсин она Ватан», «Улка» мавзуларини
уЙFунлаштириб урганиш тавсия килинди.
Мактабгача таълим муассасасининг таянч «Болажон» дастурлари мазмунида мустакиллик FOяси етарли даражада урин олди. Айникса “Ватаним”, “Узбекистоним”, “Тинчлик булсин” мавзулардаги машFулотларга бир мунча ахамият берилган. Ката гурух ва мактабга тайёрлов гурух машFулотларида маънавиятга доир билим савиясини ошириш учун болаларга эркинлик бериш, фикрлаш, хуллаб-хувватлаш, хамкорлик педагогикасига таяниш махсадида:

  • машFулот жараёнида «Гунча», «Мактабгача таълим», «СоFлом авлод учун» журналларидаги болаларга аталган материаллардан, «Одобнома», «Маърифатнома» радиоэшиттириши, телекурсатувлардан фойдаланиш, «Бор эканда, йух экан», «Охшом эртаклари», «Эртаклар яхшиликка етаклар» каби эшиттиришлар ва телекурсатувлар замирида донишмандлик, юксак одоб- ахлох маънавият ётганига эътибор харатиш;

  • сухбатларда тарихийлик тамойилларига риоя хилиш, тарихий миллий- хахрамонлар ва буюк шахслар хахидаги тушунчаларини содда, тушунчаларни ифода этиш, буюк мутафаккирлар хамда хозирги давр олим ва фозил кишиларнинг маданиятимиз, санъятимиз учун хушган хиссалари хахида хикоятлар орхали болалар тафакурини ривожлантириш;

  • Президент И.А.Каримовнинг узбек халхининг миллий-маънавий меросини тиклаган тадбиркор, билимдон шоир сифатидаги хислатлари, унинг болалар ва ёшларга яратиб бераётган имкониятлари, бугунги кунда уларнинг илм- хунарни эгаллаш йулидаги харакатлари, ёшларимизнинг чет элларга илм олиш учун юборилиши, эл-юрт тинчлиги ва фаровонлиги йулида мехнатини ёш авлод онгига етхазиш мухим ахамият касб этади. Айнихса, машFлуот жараёнида зукколик, топхирлик, тадбиркорлик, ижодкорлик тамойилларига таянилган холда ташкил этилган харкатли уйинлар орхали болаларда интизом, маъсулият, ирода, фаоллик каби сифатлар хам таркиб топади. Бу борада, айнихса халхимизнинг хадимий уйинларига баFишланган машFлуотларда хуйидагиларга эътибор харатилди.

  • узингиз севган уйин турини чизиб тасвирланг;

  • уйин пайтида узингизни хандай сезасиз?

  • уйнаган уйинингиздан ханоатланасизми?

  • уйин пайтида Fирромлик хам буладими? Унинг охибати нима билан тугади?

  • бир дустингиз уйин хоидасини бузди. Сиз унга хандай муносабатда булдингиз?

  • хандай болалар уйинларини биласиз? Ва хк.

МашFлуотдан болалар маънавий озих олишлари пироварди натижа булиши мухим. Ана шундагина натижа хонихарли булади.
Шундай машFулотларда одоб - ахлохха оид мультфильмлар, кинофильмлардан унумли фойдаланиш, музей, зиёратгох жойларга сайёхатлар уюштириш, хаёлан сайёхатлар хилиш, боллаар театрларидаги томошаларни мунтазам куриб боришни ва тахлил хилиш орхали болаларда эркин ва мустахил фикр хилиш, муомала ва муносабатга киришиш хислатларини таркиб топтириш хам мухим саналади.
Одоб илми - Ватан, Ватан туЙFуси, инсонийлик одобига оилада, жамиятда миллий урф-одат ва анъаналарга риоя хилиш билан шаклланади. Болалар маънавиятини шакллантиришда хуйидагича мавзуларда сухбатлар ташкил этиш хам ахамиятлидир.

  • Катта гурухда «Исрофгарчилик ва унинг зарари», «Мехнатсеварлик - олий фазилат», «Ким булсам экан», «Орасталик яхши одат», «Кушларга Fамхурлик», «Алишер Навоий хахидаги ривоятлар», «Нима яхши-ю, нима ёмон».

  • Мактабга тайёрлов гурухида эса, «Оналик мехри», «Яхшидан боF холади, ёмондан доF», «Юрт тинчлиги - эл бойлиги», «Боболаримиз ва момоларимиз куйлаган хушихлар».

Бу мавзулардаги сухбатлар болаларга теварак атрофга булган муносабатларни мушохада хилиб эшитиб, тушунгаларини баён этиш хобилиятлари, ижодий тафаккурини хай даражада ривожланганлигини намоён этади. Тажриба жараёнида тест саволларига хам жавоб олинди. Тестлар хуйидаги саволлардан урин олган эди:

  • урф-одат, маросим, миллий хадриятлар деганда нимани тушунасиз?

  • мустахил Узбекистан деганда куз олдингизга нималар намоён булади?

  • одоб-ахлокли бола сизнингча, кайси сифатлари билан ажралиб туриши керак?

  • кайси миллий байрамларни яхши курасиз?

Тестларга олинган жавоблар болалар билан маънавий маърифий ишларни кандай ташкил этишга ёрдам берд ива биз мазкур ишни ташкил этишда, айнан болаларнинг билим даражаси, тасаввури ва дунёкарашиини хисобга олган холда фикр юритдик.
Бундан ташкари саволномалар воситасида ота-оналарнинг маънавиятга доир билим ва тасаввурларини аниклаш асосида улар уртасида маънавий- маърифий ишларни ташкил этиш белгилаб олинди:

  • урф-одат, маросим, миллий кадриятлар деганда нимани тушунасиз?

  • мустакил Узбекистан деганда куз олдингизга нималар намоён булади?

  • одоб-ахлокли бола сизнингча, кайси сифатлари билан ажралиб туриши керак?

  • кайси миллий байрамларни яхши курасиз?

Ота-оналар жавоблари билан тарбиячиларнинг жавоблари таккосланди хамда уларнинг жавобларида ухшаш фаркли жихатларини хисобга олиб, мактабгача таълим муассасасининг маънавий-маърифий ишлар режасига киритишни максадга мувофик деб топилди:

  • мактабгача таълим ёшдаги болаларни миллий истикбол FOялари асосида тарбиялаш (тарбиячи учун маъруза).

  • миллий анъаналар ва урф одатлардан таълим жараёнида фойдаланиш (тарбиячилар учун семинар).

  • мактабгача ёшдаги болаларни ватанпарварлик рухида тарбиялашда оиланинг урни. (ота-оналар учун семинар).

  • миллий мафкура ва биз (давра сухбати).

  • «Миллий одоб» мавзусида (болалар билан мулокот).

  • «Тумарис авлодлари» - кизлар бахси.

  • «Махалла маънавияти» мавзусида ота-оналар, махалла фаоллари билан мунозара.

  • «Узбекистан - менинг Ватаним» мавзусида бадиий укиттт ва ёш рассомлар курик танлови.

  • Шахримиз (кишлок, туман, вилоят) тарихини урганамиз.

  • «Амир Темур авлодларимиз» - спорт мусобакалари танлови ва бошкалар.

Юкоридагиларга таянган холда тажриба-синов ишларини ташкил этиш механизмини чизмада келтирамиз.
Тажриба - синов ишларининг юкоридагидек ташкил этилиши самарали натижаларни олиб келди. Биз буни навбатдаги банда ёритишга харакат килдик.


Download 245,67 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish