Диссертация илмий раҳбар: проф. Шамсутдинов Ф

2013-2014 yillar yakuniga depozitariyda xisobi yuritilayotgan DQQlarning 

son jixatdan solishtirma ko'rinishi

17

 (mln. dona)

 

                                                 

17

 O'zbekiston Respublikasi Valyuta birjasi. 

 

 

 

24,47 

33 676,13 

15 772,96 

2 069,64

 

47 372,43

 

1 600,99

 

0,00

 

10 000,00

 

20 000,00

 

30 000,00

 

40 000,00

 

50 000,00

 

МБО

 

ДЎМХМ

 

ДҚМО

 

2013 йил

 

  2014 йил

 

---

43 

 

  

Davlat 

qimmatli 

qog'ozlari 

bozorini 

tashkillashtirishning 

umumiy 

printsiplari.  O'zRVBda  davlat  qimmatli  qog'ozlari  bozori  bo'yicha  auktsionlar  va 

ikkilamchi  savdolar  Elektron  savdo  –  depozitariy  tizimi  orqali  amalga  oshirladi. 

Bunda amaliyotda Birja Dilerlar bilan tegishli shartnomalar tuzadi. 

Davlat qimmatli qog'ozlarining muomalasi oldi – sotdi Shartnomasi (bitimi) 

tuzilganidan  so'nggina  amalga  oshiriladi.  Davlat  qimmatli  qog'ozlariga  egalik 

qilish xuquqining bir egalik qiluvchi shaxsdan ikkinchisiga o'tishi, davlat qimmatli 

qog'ozlarining  yangi  egalik  qiluvchi  shaxs  “Depo”  xisobvaraqarag'iga  o'tkazilgan 

vaqtidan boshlab kuchga kiradi. 

Birlamchi  bozorni  tashkillashtirish:  Davlat  qimmatli  qog'ozlari  yangi 

nashrining joylashtirilishi Markaziy bank tomonidan tashkillashtiriladigan auktsion 

(odatga  ko'ra  chorshanba  kunlari  soat  10.00  dan  11.30  gacha)  orqali  amalga 

oshirladi.  Auktsion  o'tkaziladigan  sana,  obligatsiyalarning  chiqarilish  raqami  va 

xajmi,  ularning  nominal  qiymati  va  to'lov  sanasi,  bo'lajak  xaridorlar  doirasi, 

raqobatsiz  buyurtmalarning  yuqori  miqdori,  auktsionning  o'tkazilish  joyi  hamda  

vaqti Markaziy bank tomonidan auktsion o'tkaziladigan kundan kamida 7 kalendar 

kun  oldin  e'lon  qilinadi.  E'lon  chiqqan  kundan  to  auktsion  o'tkazilish  kunigacha 

Dilelar  obilgatsiyalarning  bo'lajak  xaridorlaridan  buyurtmalar  yig'adilar  va 

auktsion  o'tkaziladigan  kuni  davlat  qimmatli  qog'ozlarini  sotib  olish  uchun  o'z 

xisobi  va  investorlar  xisobidan  buyurtmalar  topshiradilar.  Buyurtmalar 

cheklanmagan  miqdorda  raqobatli  buyurtmalarni,  shu  bilan  bir  qatorda    bitta 

raqobatsiz  buyurtmani  o'z  ichiga  olishi  mumkin.  Agar  obligatsiyalarning  yangi 

chiqarilishi  bo'yicha  bo'yicha  auktsion  o'tkaziladigan  kun  oldingi  chiqarilishning 

to'lovi  kuniga  to'g'ri  kelib  qolsa,  Dilerning  “Savdo”  xisobvarag'ida  zaxiralangan 

pul  mablag'lari  summasiga  oldingi  chiqarilish  to'lovidan  kelib  tushadigan  Dilerga 

tegishli mablag'lar summasi qo'shiladi. 

Aukion  o'tkaziladigan  kun  Markaziy  bank  Dilerlarning  buyurtmalarini 

Savdo  tizimi  orqali  yig'adi  va  buyurtmalarda  ko'rsatilgan  narxning  pasayib  brishi 

tartibi  Bilan  ularni  jamlanma  qaydnomasiga  kiritadi.  Obligatsiyalarni  sotishning 

eng  past  narxini  va  auktsionning  o'rtacha  aniqlangan  narxini  belgilash  uchun 

---

44 

 

Markaziy  bank  jamlanma  qaydnomani  Moliya  vazirligiga  taqdim  etadi.  Minimal 

sotuv  narxidan  yuqori  narx  bilan  ko'rsatilgan  buyurtmalar  qanoatlantiriladi. 

Obligatsiyalar  chiqarilish  xajmining  qolgan  qismi  Moliya  vazirligining 

topshirig'iga  ko'ra  Markaziy  bank  tomonidan  ikkilamchi  bozorda  qo'shimcha 

tarzda joylashtirilishi mumkin. 

Ikkilamchi  boozrni  tashkillashtirish.  Savdolar  xar  kuni  9.30  dan    11.30 

gacha Elektron savdo – depozitariy tizimi orqali amalga oshiriladi.  

Bu  tizim  barcha  bitimlar  bo'yicha  operatsiyalarning  aniq  va  ishonchli 

bajarilishini  kafolatlaydi.  Savdolarda  faqat  Dilerlarning  vakolatlangan  vakillari 

qatnashadilar.  Dilerlar  vakillari  Birja  zalida  o'rnatilgan  avtomatlashtirilgan  ish 

joylarining  kompyuter  terminallari  olrqali  buyurtmalar  kiritadilar  va  bitimlarni 

amalga oshiradilar. Savdo tizimi buyurtmalarni uzluksiz ravishda taqqoslab turishi, 

ularni  pul  va  qimmatli  qog'ozlar  bilan  ta'minlanganligini  tekshirishni  va  real  vaqt 

rejimida avtomatik tartibda bitimlarni ro'yxatga olishni ta'minlaydi. 

6-jadval