|
“Denomination” - деноминация, номинал қиймат, пул қийматини ўзгартириш (соҳалараро полисемия)
(1) The face of a security that is the sum to be paid on its redemption (payment of documents in financial system);
(2) The act ofnominating a currency in which an international transaction is to take place (bankingoperations).
“Sub-participation” - бошқа шерикларга бериладиган кредит ёки қимматли қоғозларнинг маълум улуши (тармоқлараро полисемия)
(1) In the securities underwriting business: where banks that are not members of an underwritingsyndicate participate in an issue: the sub-participating banks participate to a certain extent in therights and obligations of the syndicate. Sub-participation is an attractive option for banks notincluded in a syndicate. By granting sub-participations, the syndicate banks can reduce their own risk exposure and access a broader group of investors;
(2) In the lending business: if a large loan is granted to a borrower, several banks can join togetherto act as the lender. Each bank provides part of the loan, but only the lead bank deals directly withthe client. The lead bank refers to the credit facilities provided by the other banks as sub- participations.
“Investment”- сармоя, капитал(соҳалараро омонимия)
(1) Banking: the act or process of placing money in a property, security or other item of value or ina venture, generally on a longer-term basis;
(2) Business management: medium and long-term investment of capital in means of production toreplace worn-out equipment or expand production capacity.
“Settlement day, declaration day, reference day” – овоз натижалари эълон қилинадиган кун (соҳалараро омонимия)
(1) Financial statements: cut-off date;
(2) Exchange trading: the day on which liabilities arising from forward transactions have to besettled;
(3) Dividend distributions: the day on which shareholders become entitled to a dividend.
“Flat”- облигация ва қимматли қоғозлар курсининг “тебранмаслиги”, ўзгармаслиги(тармоқлараро омонимия)
(1) A net interest rate, in other words one without further additions (interest rates);
(2)In the purchase or sale of fixed-income securities, trading without accrued interest (only appliesto bonds in default) (securities market)151.
Ҳақиқатан ҳам ҳар қандай терминологик тизимда кўп маънолилик, омонимлик мақбул, меёърий ҳолат ҳисобланмаслиги шу соҳа тили ҳали такомилга етмагандан дарак беради. Ваҳолангки,«терминлараро омонимияга йўл қўйилади, чунки омонимларнинг ҳар бири муайян терминологик тизимда ўзига хос изоҳга, таснифга, луғатда эса ўзига хос талқинга эга бўлади»152.
Шуни қайд этиш керакки, терминларга бой бўлган матнда бир омонимик қаторга уюшиб, нутқда қўлланиш даражаси фаол бўлган лисоний воситалардан бири матндан ташқарида эътироф этилганда, тингловчи унинг маъносини ажратишда иккиланиб қолади. Фаоллик даражаси ҳар - хил омонимлар матн вазиятида эътироф этилганда мулоқот жараёнида кўпроқ учрайдиган ва фаол ишлатиладиган маъно таржимон кўз ўнгида намоён бўлади. Бироқ, матн таркибидаги омонимларнинг қайси бир маъносидан фойдаланилаётганлигига аниқлик киритилса, таржима жараёни учун қулай шароит яратилган бўлади. Тадқиқотимизга доир қуйидаги банк-молия соҳаси омоним терминларни келтиришимиз мумкин:
Масалан: credit– “кредит, қарз (насия),credit– ажратилган маблағ,credit– ишонч, иймон,credit– обрў, нуфуз (эътибор), credit– шараф, ифтихор, credit– аккредитив (1)мижозга маълум миқдорда пул берадиган омонат касса, банк. 2) молиявий муассасаларга хизмат кўрсатиш мақсадида бериладиган расмий ҳужжат)”, balance–“мувозанат, тенглик, мувофиқлик”, balance–“қолдиқ, сальдо”, balance – муайян банк ёки молиявий корхонанинг маълум бир муддат давридаги кирим-чиқим кўрсаткичларининг нисбати,balance – банкдаги ҳисоб. Шунингдек,duty– “қарз,вазифа (функция), бурч, топшириқ, хизмат мажбурияти, иш режими, юклама”, duty – “йиғим”. Тўлиқ омонимлар матндан ташқарида эътироф этилганида омонимик лексемалардан қайси бири назарда тутилаётгани маълум бўлмай қолиш ҳолати қуйидаги мисолларда етарлича ёритилган:bond– “облигация, (қимматли қоғоз)”, “тўлов мажбурияти”, bond- “гаров эвазига бериладиган ссуда”, bond– “алоқа, ришта, дўстлик”, bond– “бирлаштириш”, bond- “ёзма келишув, шартнома”, bond- “асир, маҳбус, банди қилинган шахс”, bond- “тюрьма” каби от ва феъл сўз туркумларига мансуб омоним лексемалар қаторига ҳам тааллуқлидир. Ёки аксинча, capacity– “куч (ланиш)”,capacity– “лавозим, унвон”, capacity– “касб”, capacity– “таъсир”, capacity– “ҳажм, сиғим”, capacity– “даража”, capacity–“қобилят, иқтидор”, capacity–“сифат”,capacity–“имконият, салоҳият”capacity–“компетенция, ваколат, ҳуқуқ, ихтиёр”, capacity–“юклама, ўрин, жой, вазият”, capacity–“ишлаб чиқариш қуввати” каби омонимия қаторидаги лексемаларнинг ҳар қайсиси алоҳида эътироф этилганда (ҳар бири ўз маъносига эга), кўз ўнгимизда дарҳол мазкур омонимларнинг capacity- “куч”–“кучланиш”, duty–“хизмат мажбурияти”,“навбатчилик” ёки balance–“мувозанат, тенглик” каби жонли нутқда фаол бўлган, кўпроқ учрайдиган доминант маънолари жонланади. Аммо, шуниси ҳам борки, омонимик қаторларга уюшган лисоний бирликларни нутқий вазият тақозоси билан таржима жараёнида ўз маъносида қўллаш, таржима қилинаётган тилда унга монанд терминологик бирликларни танлаш мақсадга мувофиқдир.
Омонимлик хусусиятига эга бўлган лексемаларни инглиз тилидан ўзбек тилига ўгиришда ўзига хос мураккабликка дуч келамиз. Чунки, семантик усулда ҳосил бўлган лексема-терминлар ўз асл маъноси билан биргаликда қўшимча маъноларни ҳам ташийди. Бу ҳол терминнинг матнга мос маъносини тез ва осон илғаб олишни қийинлаштиради. Бундай мураккаб ҳолни чеклаб ўтиш учун омоним лексема маълум соҳа термини сифатида қўлланаётганини назарда тутиш лозим. Демак, таржимон, аввало, ҳар бир лисоний восита ва бирликнинг фонетик хусусиятлари, лексик-семантик маъно ва моҳияти, функционал вазифасини матн ва луғат ёрдамида аниқлаб талқин этиши, сўнгра ўз тилида унга монанд лисоний бирлик танлай олиши лозим. Акс ҳолда, лексеманинг мазкур соҳа билан боғлиқ вариантига етарли даражада эътибор берилмаслик, матнни турлича шарҳланиб, ҳар ким ўзи билганича талқин қилишига олиб келади.
Юқорида билдирилган фикр-қарашлар билан боғлиқ қуйидаги мисолларни келтииш жуда ўринлидир:
“Bond1”– (connection) /noun/. A close connection joining two or more people. Ex: The bond (s) of friendship /love – дўстлик (севги) риштаси.
There has been a close bond between them ever since she saved him from drowning – уни сувга чўкишдан қутқариб қолгани боис, улар ўртасида яқин муносабат юзага келди.
Do'stlaringiz bilan baham: |
