Conversion –конверсия (конвертация) (1) Replacing an old, due or called bond issue by new bonds of the same company at differentterms and conditions (debt restructuring or refinancing);
(2) Renewal of a bank-issued medium-term loan;
(3) Exchange of convertible bonds for shares;
(4) Forex: exchange of a credit balance or claim for one in a different currency;
(5) Synthetic forward purchase of an underlying by means of options. By purchasing a put andselling a call with the same exercise price, a falling market price is anticipated.
Performance – валюта ва қимматли қоғозлар курси динамикаси (1) Change in the price of a security;
(2) Change in an index covering part or all of a market;
(3) Change in the income generated by a portfolio;
(4) Effect produced by the investment policy employed by an investment advisor ora fundmanagement company measured against the investment targets.
Substitution – субституция (ссуда, кредит турини ўзгартирмоқ) (1) Replacement of one creditor by another;
(2) Replacement of collateral securing a broker's call loan with other collateral of equal value;
(3) Acquisition of a borrower's tangible property through foreclosure;
(4) An investor's right to have the selling financial institution replace a on performing loan withanother;
(5) The exchange of a new contract for an existing one.
Window dressing – фон, ранг бериб кўрсатмоқ, аслидан бўрттириб кўрсатмоқ (кўчма маъно) (1) Trading activity used by mutual fund and portfolio managers near the year end or quarter endto improve the appearance of the portfolio/fund performance before presenting it to clients orshareholders;
(2) Bank accounting policy: increasing total assets by taking up interbank assets prior to areference date so as to present higher liquidity145.
Бугунги кунга қадар полисемия ҳодисасининг тилдаги роли, ўрни ва аҳамияти, унинг истиқболда муайян тилларга таъсири ҳақида бир қатор хорижий ва маҳаллий тилшунослик мактабларининг вакиллари турлича илмий-назарий фикр ва қарашларни илгари суришган. Бироқ, ҳанузгача полисемияни сўзлардаги полифункционаллик ва омонимлик хусусиятлари билан чалкаштириш ҳолатлари учраб туради. Натижада уларнинг таркибидаги терминлик маъносини илғаб олиш янада қийинлаштиради.
Т.Б.Назарова полисемия ҳодисасини тил ва нутқ аспектида алоҳида-алоҳида ўрганган олималардан бири сифатида сўз ва терминлардаги полифункционаллик билан полисемия орасида узвий боғлиқлик мавжуд эканлигини алоҳида қайд этади. Олима«... қаерда икки маъно бўлса, шу ерда икки сўз бор»146,- деган фикрни маъқуллаб, «омонимия билан полисемияни бир-бирини тўлдирувчи, тенг ҳодиса ҳолатига келтириб қўяди. Шунингдек, функционал-текстологик жиҳатдан олиб қараганда полисемия билан омонимия ўртасида умумий боғлиқлик мавжуд»147,- деб таъкидлайди.
Мазкур масала бўйича Р.З.Гинзбург ўз фикрини қуйидагича баён этади: “... сўзларнинг полисемантик хусусиятлари ҳақида сўз кетганда, шуни иккиланмасдан эътироф этиш керакки, бир сўзнинг семантик-структур таркибига кирувчи ҳар - хил лексик маънолар лингвопрагматик жиҳатдан ўзаро боғлиқ ҳолда алоқада бўлиши назарда тутилади”148. Олим «полисемия ҳодисаси жамиятнинг муттасил ривожланиш динамикаси пировардида юзага келадиган лингвистик ва экстралингвистик омиллар маҳсули эканлигига алоҳида урғу беради. Диахрон аспект нуқтаи назаридан эса полисемиянинг ривожланиш жараёнида сўздаги туб сема, яъни бирламчи маъно сақланиб қолади, албатта. Даврлар оша сўзнинг кейинги маънолари ўша бирламчи (этимологик) маъноси асосида очиб берилади»149.
О.С.Ахманова муайян соҳа терминологик тизимида учравчи полисемия ва омонимия ҳодисаларининг чегараловчи мезонларига аниқлик киритган ҳолда «... агар икки термин мазмунан фарқланиб, ифода план нуқтаи назаридан бир-бирига мувофиқ келса, у ягона терминологик тизимдаги полисемия ҳодисаси эканидан далолат беради, ҳолбуки у бошқа-бошқа терминологик тизимларда омоним бўлиши мумкин»150 деган фикрни билдиради.
Юқорида келтирилган тилшуносларнинг фикр-қарашларини умумлаштирган ҳолда полисемантик, омоним сўз ва терминлардаги полифункционаллик ҳодисаларини аниқ чегаралаб олиш мақсадга мувофиқ деган хулосага келдик. Бизнингча, уларнинг фарқли жиҳатлари қуйидагича:
омонимнинг нечта маъноси бўлса, у шунча алоҳида сўз ҳисобланади;
полисемияда сўзнинг қанча маъноси бўлмасин, барибир, у бир сўз ҳисобланади;
омоним тури тилдан сўз кириб келиши, бир тилдаги турли шаклнинг айнан тўғри келиб қолиши натижасида юзага келади, кўп маънолик эса унинг нечта маъноси бўлса, барчаси бир маънодан “ўсиб чиқади”;
омонимни ҳам кўп маъноли сўзни ҳам қайси маънода келаётганлигини матн (контекст) ёрдамида аниқлаб олиш мумкин;
термин ёки сўзлар полифункционаллигининг вужудга келишибевосита конверсия (транспозиция)ҳодисаси билан боғлиқ. Конверсиямаълум бир лексеманинг ҳеч қандай аффикс олмаган шаклда бошқа бир сўз туркуми вазифасида келишиҳисобланади. Конверсияга кўра айрим сўзлар лексикмаънолари иккинчи сўз туркум вазифасини ҳам ўз “зиммасига”олади. Бу эса айнан ўшасўзнинг полифункционал хусусиятга эга бўлаётганлиги билан изоҳланади.
Тадқиқотимизга оид қуйидаги полисемантик ва омоним терминларни тармоқлараро ҳамда соҳалараро қўлланилиш частотасига мувофиқ таснифлашга ҳаракат қилдик.
“Active account” – фаол ҳисоб рақами(тармоқлараро полисемия): Checking or savings account with deposits or withdrawals listed in account statements for aspecified period (banking services);
Credit card account showing new charges or an outstanding balance in the most recent billingperiod (banking services).
“Auction”– аукцион, ким ошди савдоси (соҳалараро полисемия) (1) A method of selling in which goods, securities, etc., are sold in public to the highest bidder(secondary market);
(2) A method used by the Bank of England for selling newly created gift edged securities to thehighest bidder from amount the principal financial institutions in London, as part of the activitiesto control the national debt (banking operations).
“Execution” - келишув(тармоқлараро полисемия) (1) The carrying out of a contract or other obligation (banking operations);
(2) The final act required to making a document valid (banking operations).
