Диссертация доирасидаги тадқиқотлар

O‘zbekiston Respublikаsi oliy vа o‘rtа mаxsus tа’lim vаzirligi Toshkent viloyati Chirchiq dаvlаt pedаgogikа instituti Xаmidovа Feruzа Shаmsiddinovnаning «Erkin аzotfiksаtsiyalovchi bаkteriаlаr аsosidа biologik og‘it ishlаb chiqаrish texnologiyasi» mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasiga
TАQRIZ
Tadqiqotning dolzarbligi: oziq-ovqat maxsulotlariga boʼlgan talabning yildan-yilga oʼsishi ularning zaxiralarini tez suratlarda kamayishiga olib kelmoqda. Shu sababli. Qishloq xoʼjaligi maxsulotlarini yetishtirishda tuproq unumdorligi masalasi bir qancha muommalarni keltirib chiqarmoqda. Ushbu muommani hal qilish chora tadbirlarini toʼgʼrisida butun yer shari axolisi va tadqiqotchilari ilmiy izlanishlar olib bormoqda. Аyniqsa 2019-2020- yillardagi pandemiya sharoiti ushbu jarayonni yanada keskinlashtirdi. Bunday holatda, tadqiqotchilar oldida turgan muomma oziq ovqat va formatsevtika sanoatini rivojlantirish hamda ular uchun yangi xom ashyo manbalarini izlab topish muxim vazifalardan biridir. Tuproq unumdorligini oshirish ozq-ovqat maxsulotlari tannarxi pasayishiga hamda sifati va miqdorining ortishiga olib keladi. Tuproq unumdorligi uning tarkibidagi mikrofloraga bevosita bogʼliq. Maʼlumki atmosferada oʼsimliklar uchun asosiy ozuqa elementi xisoblangan azot (N2) 78,084% ni tashkil etadi. Lekin, oʼsimliklar uni toʼgʼridan toʼgʼri oʼzlashtirish imkoniyatiga ega emas. Tuproq tarkibidagi azot fiksatsiyalovchi Azospirillum, Azotobacter, Rhizobium avlodiga mansub (dukkakli oʼsimliklar bilan simbioz hosil qiluvchi) bakteriyalar nitrifikatsiya jarayonida azotni oʼsimliklar oʼzlashtira oladigan holatga aylantiradi. Shu sababli, ushbu sohani yanada takomillashtirish jahon hamjamiyati oldida turgan dolzarb masala sanaladi. Диссертация доирасидаги тадқиқотлар
Xаmidovа Feruzа Shаmsiddinovnаning dissertatsiya ishi tarkibi kirish, uch ta bob, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati va ilovalardan iborat bo‘lib kirish, adabiyotlar sharhi, tadqiqot usullari, olingan natijalarning tahlili, xulosa hamda ilovalarni oʼz ichiga oladi. Kirish qismida oʼtkazilgan tadqiqotlarning dolzarbligi va zarurati izohlangan, maqsadi va vazifasi koʼrsatilgan, tadqiqotning respublika fan va texnologiyalari rivojlanishi ustuvor yoʼnalishlariga mosligi belgilangan. Shuningdek, tadqiqotning ilmiy yangiligi va olingan natijalarning amaliy ahamiyati ochib berilgan hamda tadqiqot natijalarining aprobatsiyasi, eʼlon qilinganligi va dissertatsiyaning tuzilishi toʼgʼrisida maʼlumot berilgan.
Dissertatsiyaning “erkin azot fiksatori azosperilyum va azotobakter turlari ekinlarning oziqlanishi va hosil barqarorligi uchun potentsial biostimulyatorlar sifatida” nomli ikkinchi bobida Qator o‘g‘itlar qo‘llash tajribalarida bahorgi bug‘doyning hosildorligiga ta’siri ochib berilgan
Dissertatsiyaning xulosa qismida belgilangan vazifalar boʼyicha oʼtkazilgan tadqiqotlarning asosiy natijalari boʼyicha xulosalar keltirilgan.
Dissertatsiyada erishilgan yutuqlar bilan birga baʼzi kamchiliklar ham mavjud:
1. Dissertatsiya matnida baʼzi bir orfografik xatolar uchraydi.
2. Dissertatsiya baʼzi bir tadqiqot natijalarini boshqa tadqiqotchilarning ishlari bilan bogʼlash zarur. Masalan, oʼrganilayotgan Azotabakter uchun qulay ozuqa muhitini tanlashda azot manbalarining taʼsiri oʼrganilganda tanlab olingan kaliy nitrat tuzi yana qaysi tadqiqotchilar tomonidan tavsiya etilgan?
Yuqorida keltirilgan kamchiliklar dissertatsiya ishini mohiyatiga taʼsir etmaydi. Chunki, bajarilgan tadqiqotlar katta nazariy va amaliy ahamiyatga egadir.
Xаmidovа Feruzа Shаmsiddinovnаning «Erkin аzotfiksаtsiyalovchi bаkteriаlаr аsosidа biologik og‘it ishlаb chiqаrish texnologiyasi» mavzusidagi magistrlik dissertatsiyasi ishini muhokama etish uchun tavsiya qilish mumkin deb hisoblayman.


Toshkent viloyati Chirchiq davlat
pedagogika instituti «Tabiiy fanlar»
fakul’teti (PhD). dots. v.b. B. R. Ramazaniv.