Dispersiya. Dispersiya turlari



Download 469,52 Kb.
bet6/12
Sana09.07.2022
Hajmi469,52 Kb.
#760638
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12
Bog'liq
Dispersiya. Dispersiya turlari

5-misol. To’liq tasodifiy ishlanmada guruhlarni shakllantirish – butilkalarga qadoqlangan ichimlik suvi brendlarini taqqoslash
Muammo. Faraz qilaylik, biz 3 ta turli brendlar (aytaylik, A B C brendlar) chiqaruvchi butilkali suv mazasini xaridorlar afzal ko’rishlari nuqtai nazaridan taqqoslaymiz. Bunda 15 ta butilkali suv sotib olgan turli tasodifiy xaridorlardan foydalanamiz. Bu maqsadni amalaga oshirish uchun to’la tasodifiy qator tuzing. Ya’ni, ushbu tajriba uchun tajriba guruhlariga variantlar tanlaymiz.
Echish Bu o’rganish ishida tajriba guruhi 15ta xaridor, omil butilkali suv brendi va variantalar A B C brendlar hisoblanadi. To’la tasodifiy qator tajribaini tuzish yo’llaridan biri bu har bir xaridorning tatib ko’rishi uchun 3ta brenddan birini tasodifiy tanlash hisoblanadi. Keyin esa biz har bir xaridorning ta’m afzalligi bo’yicha bahosini o’lchashimiz mumkin(aytaylik 1dan 10gacha bo’lgan shkalada). Samarali tajriba o’tkazish yo’llaridan biri bu har bir brend uchun teng sonli xaridorlar tanlash – ya’ni har bir brend uchun 5tadan xaridor. (Har bir variant uchun teng sonli tajriba guruhlari tanlansa bu muvozanatli tajriba deyiladi).Tasodifiy tanlanmalarni tuzish uchun kompyuter dasturlari yoki turli-raqamli jadval (jadval 1, ilova A)dan foydalanish mumkin.10.3-rasmda MINITABning “Random date” funksiyasi orqali tasodifiy tanlanmalar kiritilgan MINITABishchi dastur oynasi tasvirlangan. Ko’rishingiz mumkinki, MINITAB A brend uchun 2, 11, 1, 13, 3 raqamidagi xaridorlarni; B brend uchun 15, 14, 4, 10, 8 raqamidagi xaridorlarni va C brendi uchun 6, 5, 12, 9, 14 raqamidagi xaridorlarnitasodifiy tanlagan.

8-rasm. MINITABning brendlar bo’yicha xaridorlarni tasodifiy shakllantirish
Ortga nazar tashlash Ba’zi tajribalarda tajriba guruhlarigatasodifiy tanlanma tanlash imkoni b’lmaydi: guruhlar avvaldan muayyan belgiga ko’ra guruhlarga birlashgan bo’lsa. (Masalan variantlar bu erkak va ayoldan iborat bo’lsin. Siz bir insonning jinsini o’zgartira olmaysiz.) shu sababli to’la tasodifiy qator tuzish bu har bir variantdan tajriba guruhlarining alohida tasodifiy tanlanmalarini o’zimiz tanlashimiz mumkin bo’lgantajriba.
6-jadval. Yuqori maktab o’quvchilarining SAT ballari




Qiz bolalar

O’g’il bolalar

530

490

560

520

590

550

620

580

650

610

To’la tasodifiy qator tajribasining maqsadi odatda variant o’rtachlarni taqqoslash bo’ladi. Agar biz k variantlar o’rtachalarini µ1 , µ2 , … , µk kabi belgilasak, keyin variant o’rtachalarning barchasi teng deyuvchi nol gipotezani va unga qarshi kamida 2 variant o’rtachalar farqlanadi deyuvchi alternative gipotezani tekshiramiz:
H0: µ1 = µ2 = … = µk
Ha: hech bo’lmaganda 2ta k variant o’rtachalari farqlanadi.
µ yuqori maktab jami o’g’il qiz o’quvchilarining o’zlashtirish ko’rsatkichlari o’rtachasi yoki 4ta ro’yxatga olingan tumanlarning har biridagi jami xonadonlar daromadi o’rtachasi bo’lishi mumkin.
Biz bu gipotezalarning statistik tekshiruvini olib borish uchun to’la tasodifiy qator tajribada bosh to’plam variantalaridan tanlangan alohida tasodifiy tanlanmalarningo’rtachasini qo’llashimiz mumkin. Ya’ni, biz k tanlanmani 1, 2,…, k bilan taqqoslaymiz.
Masalan, faraz qilaylik 5ta o’g’il bola va 5ta qiz boladan iborat yuqori maktab o’quvchilarining alohida tasodifiy tanlanmasini tanladingiz va ularning o’zlashtirishko’rsatkichlarini qayd qildingiz. 9-rasmdagi 6-jadvalda ko’rsatilgan ma’lumotlarning MINITAB tahlili suni ko’rsatadiki, o’zlashtirish ko’rsatkichlari(strixlangan) tanlanma o’rtachalari qizlar uchun 590 va o’g’il bolalar uchun550 ga teng. Yuqori maktab o’quvchilari orasida o’rtacha hisobda qiz bola o’quvchilar o’g’il bola o’quvchilardan 40 birlik ko’p deb xulosa chiqarishimiz mumkinmi?


Download 469,52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   12




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish