Diqqat deb, ongni bir nuqtaga to‘plab, muayyan bir obyektga faol qaratilishini aytamiz

Diqqat deb, ongni bir nuqtaga to‘plab, muayyan bir obyektga faol qaratilishini aytamiz; biz o‘z faoliyatimiz jarayonida idrok va tasavvur qiladigan har bir narsa, har bir hodisa, o'zimizning qilgan ishlarimiz, o‘y va fikrlarimiz diqqatning obyekti boMa oladi. Diqqat paytida ongning bir nuqtaga to‘planishi ong doirasining tora- yishidan iboratdir; bunda go‘yoki ong doirasi anchagina tigMzlanadi. Ana shunday torayish va tormozlanish tufayli ong doirasi juda ham yorqin- lashadi. Ongning eng tormozlangan va binobarin, eng yorqin nuqtasi diqqatning fokusi (ya’ni markazi) deb ataladi. Ana shu fokusga tushgan barcha narsalar (idrok qilinayotgan predmetlar, tasawurlar, fikrlar) juda toMa, yorqin hamda juda aniq aks ettiriladi. Diqqatga hamma vaqt u yoki bu darajadagi faollik xosdir. Bunday faollik ongning bir nuqtaga to‘planishining kuchayishi va ma’lum vaqt mobaynida diqqat qaratilgan narsaga ongning faol yo'naltirilishini saqlab tмгггснгеснеснеснеснеснurishdan iboratdir. Diqqatimiz qaratilgan obyektlarongimizning to'plangan «zonasida» juda aniqlik va yaqqollik bilan aks ettiriladi. Bu yerda yana shuni ham nazarda tutish kerakki, diqqat — idrok, xotira. xayol, tafakkur va nutq singari alo hida psixik jarayon emas. Diqqat hamma psixik jarayonlarda ko'rinadi. Biz «shunchaki» diqqatli boMa olmaymiz, balki biz diqqat bilan idrok qilamiz (qaraymiz, eshitamiz), diqqat bilan esda olib qolamiz, o'vlaymiz, diqqat bilan muhokama yuritamiz, gaplashamiz. Diqqat aqliy jarayonlarning si- fatini ta’minlaydigan ichki faollikdir. Diqqat har qanday faoliyatning zaru- riy shartidir. Mana shu hoi fransuz olimlaridan Kyuveni o'z zamonasida geniallikni chidamli diqqat deb ta’riflashga undagan edi. Masalan, u Nvu- tonning genialligi diqqatining kuchi va barqarorligidadir, deb ko'rsatadi. Nyutonning o'zi «Siz butun dunyo tortilish qonunini ochishga nima tufayli muyassar bo'ldingiz» deb berilgan savolga: «Fikri-zikrim doimo shu masa- laga qaratilganligidan muyassar bo'ldim», deb javob bergan.