Zardushtiylik dini - a`yyemgi Iran xa`m Orta Aziyada eramizdan buring`i VI-V a`sirlerde payda
boldi xa`m onin` payg`ambari Zaratushtra ta`repinen do`retilgen.
Zardushttin` tuwilg`an xa`m da`slepki diniy xizmetleri baslang`an jer tuwrali eki pikir- birinshisi, Batie
teoriyasinda ol Meda (Xa`zirgi Iranda) onin` Watani boldi dep da`lilleydi. Yag`niy Zardushtiylik dininin` a`yyemgi Iranda
ken` tarqalg`anin xa`m onin` muqaddes kitabi esaplang`an Avesto en` birinshi ma`rtebe jazilg`an nusqasi iranpaxlaviy
tilinde bolg`an dep da`lilleydi. Ja`ne ekinshi pikir Shig`is teoriyasinda Zardushttin` Watani xa`m bul dinnin` tarag`an
makani Xorezm bolip esaplanadi xa`m ko`plegen dereklerde bul pikir ilimiy da`liylin tapqan. Xorezm birinshi bolip
Zardushtiylik muqaddes otin Atar xurra javg`ilg`an xa`m Axuramazda Zardusht penen baylanisqan jer esaplanadi. Misali,
Avestoda` birinshi ma`rtebe muqaddes ot (alaw) Atarxurra, Eranvej(Ayrianvedja)da jag`ildi deyiledi. Eranvejdin`
geografiyaliq xa`m tabiyg`iy tariypi Xorezmge tuwra keledi. Bunnan tisqari Avestodag`i Sogd(Sogdina),
Mauru(Marv),Batxi (Baktriya) x.t.b. ma`mleket atlari xaqiyqatliqqa tuwra keledi.
Jurtbasimiz Islam Karimov Turkistan gazetasi xabarshisinin` sorawlarina bergen juwaplarinda «Ilgeride bir neshe
ma`rtebe atap o`tkenimizdey, xa`r bir xaliq, sonin` ishinde o`zbek xalqinin` da tariyxi ta`kirarlanbas bolip esaplanadi. Biz
ja`xa`n maydaninda ku`ni keshe payda bolg`an xalq emespiz. Bizin` milletimiz, xalqimiz kuxna Xorezm jerinde «Avesto»
payda bolg`an zamanlardan beri o`z o`miri, turmisi, o`z ma`deniyati, o`z tariyxi menen jasap kelmekte....» dep atap o`tti.
Mine usinday baxali pikirden kelip shig`ip biz Zardushttin` Watani,onin` da`slepki ma`kani xa`m «Avesto»nin` kelip
shiqqan jeri bul Xorezm, Sogdiana, Fergana yamasa Baktriyani aytiwg`a boladi. «Avesto»niq «Yasht» bo`liminde bayan
etiliwine qarag`anda Zardushttin` Watanlaslari og`an isenbey, onin` taliymatin qabil etpeydi. Sonda ol watanin taslap
qon`si ma`mleketke keledi, ol jerdegi malika Xutoasa xa`m shax Vishtaspanin` isenimine, qollap quwatlawina erisedi.
Son` qon`si ma`mleket penen uris baslanip Vishtaspa jen`iske erisedi. Na`tiyjede bul taliymat xaliqlar arasinda ken`
taraladi. Shax Vishtaspa pa`rmanina muwapiq Zardushttin` a`g`00 baptan ibarat pa`ndnamasi Avestonin` a`yyemgi bo`legi
«Got»ti jazip tapsirip shaxtin` xa`mirin orinlaydi. «Avesto» Zardusht ta`repinen jazilip, toplanip bolg`annin keyin,
eramizdan aldiqg`i VII a`sirdin` aqiri xa`m VI a`sirdin` birinshi yariminda arnawli ka`tib, xatkerler ta`repinen a`g` min`
o`gizdin` terisine altin suwi menen ko`shirilgen.
Do'stlaringiz bilan baham: |