Динларни таснифлашдаги ёндашувлар

МАВЗУНИНГ ЎРГАНИЛИШ ДАРАЖАСИ. Қиёсий диншунослик 
Европада ўтган асрнинг ўрталарида шаклланган бўлса, бизнинг юртимизда бу фан 
мустақиллик йилларида юзага чиқди ва мустақил фан сифатида қарор топмоқда. 
Фан янги бўлгани учун ҳам унинг ўрганилиш даражаси жуда саёз. Шу боис ҳам 
мазкур соҳада амалга оширилган ишлар етарли эмас. Бу борада қалам юритаётган 
олимлардан проф. Аҳаджон Ҳасанов, доц. Гулчехра Тулеметовани, Ҳайдархон 
Йўлдошхўжаев ва Жаҳонгир Тоҳировларни келтириб ўтишимиз мумкин.  
МАВЗУНИНГ ИЛМИЙ АҲАМИЯТИ. Ўзбекистон Республикаси жаҳон 
ҳамжамиятига кириб бораётган бир шароитда турли дин вакиллари билан 
мулоқот қилишнинг юксак маданиятига эришиш катта аҳамият касб этади. 
Шунинг учун ҳам диншунослик фанининг асосий вазифаларидан бири кишиларда 
турли динларнинг келиб чиқиши, тараққиёти тарихи, таълимоти, асосий 
манбалари, ҳозирги даврдаги ҳолати, халқ ҳаётида тутган ўрни ҳақида умумий 
маълумотлар асосида турли дин вакилларини ҳар томонлама чуқурроқ танитиш 
ва улар билан мулоқот қилишда етарли билимлар билан қуроллантиришдан 
иборат. Бундай билимларни ҳосил қилишда эса, турлича ёндашувлар бўлиб, 
уларни атрофлича таҳлил қилиш катта илмий аҳамиятга эга. 
Шунинг учун ҳам юртимизда ўрта ва олий ўқув муассасаларида 
диншунослик фани ўқитилишининг узлуксиз таълим тизими жорий қилинмоқда. 

---

4 
Ушбу фан бўйича дарслик ва ўқув қўлланмаларини яратиш, бунинг учун чуқур 
илмий тадқиқотлар олиб бориш, чет эллик мутухассислар билан илмий 
ҳамкорликни йўлга қўйиш мазкур ишни амалга оширишда муҳим аҳамият касб 
этади. 
Мусулмон Шарқида динларни ўрганиш анъаналари бой тажрибага ва ўзига 
хос услубият ҳамда тамойилларига эга бўлиб, бу соҳанинг кейинги ривожига, 
унинг кўп тармоқли яхлит фанга айланишига мустаҳкам асос сифатида хизмат 
қилди. Афсуски, ҳозирги замонавий Ғарб диншунослигининг ХIX аср ўрталарига 
келиб вужудга келиши, мустақил фан соҳаси сифатида оммалашувида мазкур 
тарихий ҳақиқатнинг аҳамияти кўп ҳолларда эътироф этилмайди. Натижада 
кўпгина манба ва адабиётларда диншунослик фани Европа мамлакатларида пайдо 
бўлган, деган хато фикр оммалашиб кетган. Ҳолбуки, Европада диншунослик 
XIX асрга келибгина шакллана бошлаган бир пайтда мусулмон Шарқи бу борада 
анчагина тараққиёт босқичларини босиб ўтиб, бой тажрибага эга эди.