Dinlari tarixi

YAQIN TARIXDA
TARIXGA 
NAZAR
1910-yili 
Shotlandiyada 
«Edinburg 
missionerlik 
konferensiyasi» 
o‘tkazilgan.
1.  XX-XXI asrlarda yuzaga kelgan xalqaro missionerlik uyushma-
lari. 
2.  Missonerlik geosiyosiy o‘yinlar quroli sifatida. 
3.  Missionerlik va prozelitizmni millatlararo totuvlik va diniy 
bag‘rikeng likka salbiy ta’siri.
1970-yilda xristianlarning 2200 xorijiy missiyalarida 240 000 professio-
nal missioner faoliyat yuritgan bo‘lsa, 2000-yilda 4800 ta xorijiy missiya-
da 420 000 missioner mahalliy aholi ichida targ‘ibot o‘tkazib kelgan. 1970 
yilda xorijiy missiyalarning faoliyatiga 3 milliard AQSh dollari sarflanib, 
2000 yilda ushbu ko‘rsatkich 12 milliardga yetgan. Yetakchi missionerlik 
markazlari  qatorida  «Missiyalar  va  butunjahon  xristianlik  maktabi»  (Bir-
mingem), «Genri Martin markazi» (Kembridj, Buyuk Britaniya), Gri-
gorian va Urbanian universitetlari (Vatikan), «Xorijiy missiyalarni o‘rgani-
sh markazi»ni (Nyu-Xeyven, AQSh) qayd etish mumkin. 

---

114
hamkorligi kelishib olingan. Mazkur konferensiya za-
monaviy missionerlikning shakllanishiga turtki bo‘ldi. 
Ikkinchi jahon urushidan keyin, kolonial tizim bar-
bod bo‘lgach, missionerlikdan sobiq koloniyalarda cher-
kovlarning  mavqeyini  saqlab  qolish  maqsadida  foyda-
lanildi.  Jumladan,  1969-yilda Afrika  qit’asida  16  ming 
erkak va 30 ming ayol xristian missionerlari bo‘lgan. 
Missionerlar muayyan hududda o‘z faoliyatini 
yo‘lga  qo‘yishda  muhim  mintaqalarni  belgilab  oladi-
lar. Jumladan, hozirgi kunda xristian missionerlarining 
diqqat-e’tibori  ular  tomonidan  «10-40  oyna»  deb  atal-
gan  hududga  qaratilgan.  Ushbu  hudud  shimoliy  keng-
likning 10 va 40-parallellari orasidagi Atlantika okeani 
qirg‘oqlaridan Kichik va Markaziy Osiyo, Arabiston ya-
rim oroli, Janubiy Osiyoning Tinch okeani qirg‘oqlariga 
qadar cho‘zilgan.
Ushbu  hududda  aholisining  aksariyat  qismi  islom, 
buddaviylik, konfutsiylik va hinduiylik dinlariga e’tiqod 
qiluvchi mamlakatlar joylashgan. Aynan mazkur hudud-
da dunyodagi eng yirik gaz, neft, uran zaxiralari, qit’ala-
raro strategik ahamiyatga ega transkommunikatsiya 
yo‘llari, bo‘g‘oz va ko‘rfazlar joylashgan bo‘lib, moja-
rolar zonasiga aylangan.