qo`shimcha xatoliklar funksiyasi (1- math.erf(X)).
math.gamma(X)
X gamma-funksiya
math.lgamma(X)
X gamma-funksiyaning natural logarifmi
math.pi
pi = 3,1415926...
math.e
e = 2,718281...
2-§. MANTIQIY IFODALAR, TARMOQLANISH VA TANLASH BUYRUQLARI 2.1. Mantiqiy ifodalar Mantiqiy ifodalar qiymati «rost» yoki «yolg’on» bo`lishi mumkin bo`lgan mulohazalar (turli shartlar) dan iborat bo`ladi.
Inson hayoti davomida doimo qandaydir masalalarni hal qilish jarayonida mumkin bo`lgan turli mulohazalar va ularning oqibatlarini hisobga olgan holda u yoki bu ishga qo`l uradi. Masalan, ishga otlanayotgan kishi yertalab uydan chiqishidan oldin «hozir kuchli yomg’ir yog’moqda» mulohazasini hayolan tahlil qiladi va soyabonni o`zi bilan olish-olmaslik masalasini hal qiladi. «Hozir harorat 200 dan yuqori» mulohazasining natijasi esa uning kiyadigan kiyimlarini belgilab beradi.
Python tilida mantiqiy ifodalarni qayta ishlash mumkin. Bunday ifodalar “True-1” yoki “False-0” qiymatlaridan birini qabul qilishi mumkin.
Mantiqiy ifodalarni PYTHON tilida quyidagi belgilardan foydalanib yozish mumkin:
> — katta;
< — kichik;
>= — katta yoki teng;
<= — kichik yoki teng;
== — teng;
!= — teng emas.
Interaktiv rejimda mantiqiy ifodalardan foydalnishga namunalar keltiramiz:
>>> 6 > 5
True
>>> 7 < 1
False
>>> (7 == 7) +1
2
>>> (7 != 7) +1
1
Ikki va undan ortiq shartlardan iborat murakkab mantiqiy mulohazalarni tahlil qilishda mantiqiy and (bir nechta mulohazalarni bir vaqtda o`rinli bo`lishi), or (bir nechta mulohazalardan kamida bittasining o`rinli bo`lishi) hamda not (mulohazaning inkori) kabi amallardan foydalanish mumkin.
(«Hozir yomg’ir yog’moqda») and («harorat 200 dan past»).
(«Hozir yomg’ir yog’moqda») or («harorat 200 dan past»).
not («Hozir yomg’ir yog’moqda»).
1-mulohaza faqatgina har ikki shart o`rinli bo`lgandagina «rost» qiymatini oladi. qolgan hamma hollarda «yolg’on» bo`ladi. 2-chisi esa ikki mulohazadan kamida bittasi «rost» bo`lganda «rost» qiymatini oladi. 3-mulohazadagi «emas yoki inkor» amali qavs ichidagi mulohaza natijasini teskarisiga almashtiradi.
A va V mulohazalar berilgan bo`lsin. Ular uchun mantiqiy amallar PYTHON tilida quyidagicha hisoblanadi:
a
b
a and b
a or b
not a
1
0
0
1
0
1
1
1
1
0
0
1
0
1
1
0
0
0
0
1
Quyidagi namunalarga e`tibor bering.
>>> 6>8 and 7>5 False >>> 6!=8 or 6<5 True >>> u=7>4 True >>> not u False >>> not None True >>> not 2 False >>> x=4 >>> 0 True Python tilida nolga teng bo`lmagan ihtiyoriy son yoki bo`sh bo`lmagan ob`ekt “rost” deb hisoblanadi. Nolga teng bo`lgan sonlar, bo`sh ob`ektlar hamda mahsus None ob`ekti “yolg’on” sanaladi.
>>> 0 and 2 0 >>> 0 or 2 2 >>> not None True 2.1. Tarmoqlanish buyrug’i Ko`pincha masalaning echimini aniqlash qandaydir mantiqiy amalga bog’liq bo`lib qolishi mumkin. Masalan, diskriminantning noldan katta yoki kichik bo`lishi kvadrat tenglama echimlarini aniqlashda muhim omil hisoblanadi. Bunday masalalar uchun dastur ishlab chiqishda tarmoqlanish buyrug’idan foydalaniladi. Uning umumiy ko`rinishi quyidagicha:
if (mantiqiy ifoda) :
1-blok
else:
2-blok
1 - blok buyruqlarini yangi satrdan if ga nisbatan 1 tab pozitsiya (4 ta belgiga mos joy) qoldirib yozish qoidasi joriy qilingan. Bu buyruqni bajarishda Python dastlab «mantiqiy ifoda» qiymatini aniqlaydi. Agar u «rost» bo`lsa 1-blokdagi buyruqlarni bajaradi, 2-blokni esa bajarmaydi. Agar «yolg’on» bo`lsa, 2-blokdagi buyruqlarni bajarib, 1-ni bajarmaydi. SHundan keyin if dan keyingi buyruqni bajarishga o`tadi. 2.1-rasmdagi blok-sxemada tarmoqlanish buyrug’ining bajarilish tartibi ko`rsatilgan.
2.1-rasm 2.2-rasm
Tarmoqlanish buyrug’idan foydalanib kvadrat tenglama echimining mavjudligini quyidagicha yozish mumkin:
if D>=0 : print(”yechim mavjud”) else: print(”yechim yuq”) Agar ehtiyoj bo`lsa, tarmoqlanish buyrug’ining qisqartirilgan variantidan ham foydalanish mumkin. Bu buyruq umumiy ko`rinishda quyidagicha yoziladi:
if (mantiqiy ifoda) : 1-blok Bu holda 1-blok buyruqlari faqat mantiqiy ifoda «rost» qiymat olgan holdagina bajariladi. Bu buyruqqa mos keladigan blok-sxema 2.2-rasmda keltirilgan.
