Dimlovchi inshootlarning asosiy vazifasi Dimlovchi inshootlarning o‘rnatilishi

7.1- rasm. Dimlovchi inshoot o‘rnatilganda kanalning ishlash rejimi:
a-dimlovchi inshoot bo‘lmaganda kanalning normal ishlashi; b-kanaldan minimal suv sarfi o‘tkazilganda; d-dimlovchi inshoot o‘rnatilganda suv satxining dimlanishi; 1-suv oluvchi rostlagich; 2-katta kanal; 3-kichik kanal; 4-dimlovchi inshoot.

Dimlovchi inshootlarning o‘rnatilishi, kanalning gidravlik ishlash rejimini o‘zgarishiga olib keladi va ularning konstruksiyasiga qo‘shimcha talablar quyiladi. Birinchidan, inshoot elementlarining qarshiliklarini yengish uchun va ikkinchidan inshootning zatvorlari ko‘tarilgan vaqtda kanalga nisbatan unda suvning tez oqishini ta’minlash uchun ham ma’lum miqdorda suv bosimi sarf bo‘ladi. Mana shu qarshiliklarni yengish uchun va suvning inshootdan tez oqib o‘tishini ta’minlash uchun sarf bo‘ladigan bosim foydasiz dimlanish deyiladi. Dimlovchi inshootlarini konstruksiyasiga quyiladigan talablardan biri foydasiz dimlanishni mumkin qadar kamaytirishdir. Kanal tubining nishabligi 0,0003 va undan katta bo‘lsa, foydasiz dimlanish ta’siri uncha uzoqqa bormaydi. Agarda kanal tubining nishabligi 0,0003 dan kichik bo‘lsa, foydasiz dimlanish ta’siri kanal buylab ancha yuqoriga dimlanib boradi. Bunda suvning oqish tezligi kamayadi va kanalni loyqa bosadi. Bundan tashqari, foydasiz dimlanish kanal dambalarini uzoq masofagacha baland qilishga majbur qiladi. Shuning uchun bunday hollarda dimlash inshootlarining maxsus konstruksiyalaridan foydalanish lozim bo‘ladi. Agar inshootdagi suvning oqishi tezligi kanaldagi suvning oqishi tezligiga teng yoki undan kichik bo‘lsa, qo‘shimcha tezlik yaratish uchun kanaldagi suvni dimlashga ehtiyoj qolmaydi. Foydasiz bosimni kamaytiruvchi dimlovchi inshootlar ikki xil ko‘rinishdagi konstruksiyali bo‘lishi mumkin. Birinchi konstruksiya 7.2-rasmda ko‘rsatilgan bo‘lib, bunda kirish qismining jonli kesim yuzasi ( ) kanalning jonli kesim yuzasiga ( )ga teng bo‘lsa, ularda suvning oqish tezligi ham bir-biriga teng bo‘ladi. Bunday turdagi inshootlarda inshootda foydasiz bosim qiymati juda ham kamdir.