12.8. Nodira
(
1792 – 1842
)
Mohlaroyim (taxallusi Nodira, Komila, forsiy she‘rlarida Maknuna) 1792-yili
Andijonda tavallud topgan. Andijon hokimi Rahmonqul otaliqning qizi. Nodiraning ota-
onasi buyuk sohibqiron Amir Temur xonadoniga mansub edi.
Nodiraning onasi – Oyshabegim ma‘rifatli ayol bo‗lgan.
Rahmonqul otaliq Qo‗qon xoni Olimxonning tog‗asi edi. 1807-yili Olimxon ukasi
Umarxonni tog‗asining qizi Mohlaroyimga uylantirdi. Umarxon Marg‗ilon begi
lavozimiga tayinlanganidan keyin oilasini shu shaharga olib ketdi. 1810-yili esa
Umarbekning akasi, Qo‗qonda xon bo‗lib turgan Olimxon o‗ldiriladi va Umarbek
akasining o‗rniga xon qilib ko‗tariladi. Muhammad Alixon va Sulton Mahmud ismli
farzandlar ko‗radilar.
Shoira yashagan zamonda Qo‗qon adabiy muhiti gullab-yashnagandi. Umarxon
uning umr yo‗ldoshi, mamlakat rahbarigina emas, ustoz shoir ham edi. U Amiriy taxallusi
bilan she‘rlar ijod qilar, shoir sifatida mashhur edi. Umarxon 1822-yili vafot etadi.
1842-yili Buxoro amiri Nasrulloxon lashkar tortib kelib Qo‗qonni bosib oldi. Uning
buyrug‗i bilan Nodira, o‗g‗illari Muhammadalixon, Sulton Mahmudxon va nevaralari ham
vahshiyona qatl etildi.
Lirik merosi
Nodiradan xalqimizga ikki devon qoldi. Nisbatan to‗la deb hisoblanadigan
turkiy devonida 189 g‗azal mavjud. Ulardan ayrimlari tojikcha. Forsiy she‘rlari
«Devoni Maknuna»da jamlangan.
281
Marhabo, ey payki sulton, marhabo,
Hudhudi mulki Sulaymon, marhabo.
Ey xusho, shisha aro obi hayoti hukamo
Kim, ani har kishi no‘sh etsa bo‘lur Xizrnamo.
Hajrdin maxmurmen, soqiy, labo-lab jom tut,
Men kabi har kimki bo‘lsa rindi durdoshom tut.
Vasl uyin obod qildim, buzdi hijron oqibat,
Seli g‘amdin bu imorat bo‘ldi vayron oqibat.
Nigori gulbadanimni tushimda ko‘rsam edim,
Labi shakkarshikanimni tushimda ko‘rsam edim.
Doda keldim, ey salotin sarvari, dodim eshit,
Sen shah-u, men benavo, lutf ayla, faryodim eshit.
Qilmag‘il, zinhor izhor ehtiyoj
Kim, aziz elni qilur xor ehtiyoj.
Yorning vasli emas ozorsiz,
Gulshan ichra gul topilmas xorsiz.
Jonimg‘a jafolar bila jonona qilur bahs,
Har lahza ko‘zimni yoshi to‘fona qilur bahs.
Tahammul haddidin oshti, emdi afg‘on etmasam bo‘lmas,
Ulusni xotiri jamin parishon etmasam bo‘lmas.
282
Yor manga g‘ayri jafo aylamas,
Va’da qilib anga vafo aylamas.
Fuqaro holig‘a gar boqmasa har shoh, anga
Hashmat-u saltanat-u rif’at-u shon, barcha abas.
Siyodat xonadoni, shohi Bobur nasli pokimen,
Xudoyo, rahmat ayla barcha ajdodi izomimni.
Do'stlaringiz bilan baham: |