Dilnavoz Yusupova

Ijodiy faoliyati 
Andersenning ilk romani «Improvizator»1835-yili e‘lon qilingan. 
I. Ertaklari

«Duymchaxon» 

«Suv parisi» 

«Qor malikasi» 

«Bulbul»

---

433 

«Bronza to‗ng‗iz» 

«Kumush tangacha» 
II. Ertaklar to‘plamlari 

«Bolalarga aytilgan ertaklar» 

«Yangi ertaklar» 

«Tarixlar» 

«Yangi ertaklar va tarixlar» 

«
Qor malikasi
»
 
Asar syujeti. Bir jodugar hamma yaxshi narsani yomon suratda ko‗rsatuvchi bir 
ko‗zgu yasaydi, jodugarning shogirdlari ko‗zguni ko‗kka olib chiqayotganlarida sinadi va 
uning bir parchasi Kay degan bolaning ko‗ziga tushadi va Kay qo‗pol bolaga aylanadi. Bu 
Qor malikasiga ma‘qul tushadi va bolani shimoldagi qasriga olib ketadi. Kayning opasi 
Gerda uni izlab yo‗lga tushadi va safarda kishilar xotirasini susaytiruvchi sehrgarlar 
bog‗idan, mehribon shahzoda va malika qasridan, yovuz qaroqchilar makonidan o‗tib 
borib Kayni topadi. Gerdaning ko‗z yoshi Kayning yuragidagi muzni eritadi. Ular 
shundan keyin Qor malikasidan qutulib uylariga shod-xurram qaytadilar. Ertakda tabiat 
manzaralari qahramonlar ruhiy holatiga mos qilib tasvirlangan.
Xulosa: ezgu, oliyjanob narsalar mangu, yovuzlik o‗tkinchidir. Oqko‗ngillilik va 
qat‘iyat hamisha g‗alaba qozonadi. 

«
Bulbul
»
 
Asar syujeti. Chin Mochin imperatori o‗z davlatidagi bulbul haqida kitobdan o‗qib 
bilib oladi va bosh vazirga bulbulni kechki bazmga topib kelishni buyuradi. Bosh vazir 
oshpaz qiz yordamida bulbulni topib keladi. Bulbul kechki bazmda sayraydi va imperator 
bundan ta‘sirlanib ko‗z yosh to‗kadi. Bulbulni oltin kavush bilan mukofotlashadi. Lekin 
bulbul ketib qolgani ma‘lum bo‗ladi. Bundan amaldorlar ham, imperator ham norozi 
bo‗ladi. Yaponiya imperatori Chin Mochin imperatoriga avtomat bulbul yuboradi. U 
bulbul «vit, vit, vilik» deb sayraydi. Bu qo‗shiqni butun mamlakatda kuylaydilar, lekin bir 
baliqchi: «Bunda nimadir yetishmaydi-da», – deydi bosh chayqab. Avtomat bulbul buzilib 
qoladi, uni soatsoz tuzatadi, lekin endi faqat yilda bir marta sayrashi mumkin edi. 
Imperator o‗lim to‗shagiga yotib qoladi. Azroil kelib unga hayotidagi jami gunohlarini 

---

434 
eslatadi, imperator muzika chalinishini, bulbul sayrashini istaydi, lekin avtomat bulbul 
sayramaydi. Shunda yetib kelgan bulbul sayraydi va Azroilni mast qilib, imperatorning 
hukmdorlik tojini, saltanat bayrog‗ini, oltin qilichini qaytarib berishga majbur qiladi. 
Imperator bulbulga rahmat aytadi, unga qanday mukofot berishni o‗ylaydi, bulbul unga 
uning huzurida birinchi marta sayraganida ko‗z yosh to‗kkanini aytib, bu uning uchun oliy 
mukofot ekanini ta‘kidlaydi. Imperator uning hayotbaxsh qo‗shig‗i og‗ushida uyquga 
ketadi. Uyqudan turib uning o‗limini kutib o‗tirgan amaldorlariga «salom» deb peshvoz 
chiqadi.
Xulosa: «Bulbul» ertagi qalbakilikdan, ikkiyuzlamachilikdan, yolg‗onchilikdan 
qaytaradi, inson qalbini tushunib yashashga chorlaydi.