Diktantlar

Súwretli diktant



Nawrız-báhár hám miynet bayramı
Yadtan jazıw diktantı

Nawrız xalqımızdıń tariyxında ázelden miynet hám dóretiwshilik bayramı bolıp tabıladı. Bul kúndi adamlar bayram sıpatında toylaydı. Nawrız bayramı turmısımızǵa qaytadan engizildi. Onı xalqımız hár jılı 21-martta bayramlaydı. Bayram kúni barlıq jerlerde milliy taǵamlar pisiriledi. Qız-jigitler atkónshekte ushadı. Adamlar kóshe boylap seyil etedi. Palwanlar gilem ústinde kúsh sınasadı. Qoraz urıstırıw boladı. Xosh hawaz sázendeler qulaqtıń qurıshın qandıratuǵın qosıqlar aytadı. Jaslar ayaq-oyınlar oynaydı. Bul kúnleri kóplegen xalıqlar jer súrip tuqımlardı sebedi. Xalıq ózleriniń ádiwli úmitlerin, paraxatshılıq turmısın, jáne abadanshılıq jaǵdayların usı Nawrız bayramı menen baylanıstıradı. Kóp ásirler dawamında ol adamlarda tuwǵan jerge súyispenshilikti, tábiyatqa ǵamxorlıq sezimlerin boldırdı hám kúsheytti. Adamlardı birlikke, doslıqqa, tınıshlıqqa, awızbirshilikke shaqırdı. Nawrız bayramı kúnleri jánjeller, ókpe-giyneler umıtılatuǵın edi. Hámme jerde paraxatshılıq húkim súredi. Bir-birin jańa jıldıń keliwi menen qutlıqlaydı. Olar bir-birine aman-esenlik, baxıt tileydi. Sonlıqtan da, Nawrız-bul doslıq, awızbirshilik bayramı.

Nawrız bayramı kúni kún menen túnniń teńlesken kúni baslanadı. Bunda úlken bir máni bar. (150 sóz) (“Erkin Qaraqalpaqstan” gazetası)
Bayanlar
5-klass ushın bayan tekstleri

K. Allambergenov “Quslar qaytqan kún” Nókis, 1995, 67-68-betler.

Kúshik penen bala
(gúrrin‘)

Kúshik balanıń shawqımlı dawısınan oyanıp, alǵa atlıqqanı da sol, ózin qapshıqtıń ishinde ekenligin bir-aq sezip qaldı, tıpırshıladı, qańsıladı, aqırı jańa xojasına boysınǵanday dawısın páseńletip, átirapqa qarap bara berdi. Balanıń bolsa eki kózi quwanıshtan parlap, ózinshe gúbirlenip sóylep barar edi.

Mine, balanıń úyi. Óz aldına hár túli awqatlar alıp kelip ushıp- qonıp júr. Kúshik tosınnan kelgen bul baxıtqa isenerin de, isenbesin de, bilmey, álle kim aldındaǵını tartıp alatuǵınday órli-ǵurlı jalmap atır. Ráhát degen bunda eken!
Usılayınsha bala menen kúshiktiń doslıǵı baslanıp ketken edi. Olar keshke shekem úy aldındaǵı maydanshada bir-birin quwıp, gúresip oynadı. Sharshaw, zerigiw degenniń ne ekenligin de bilgen joq. Biraq kúshik ushın quwanıshlı bolıp baslanǵan bul kúnde kewilsizlik penen tamamlandı. Maydanshada tosattan payda bolǵan hayal balaǵa baqırıp kúshikti qolına ilingen tayaq penen ura basladı. Biyshara kúshik endi ne qılsın, ilajsız taslandılar úyilip atırǵan tárepke qańsılawı menen qashıp ketti. (K. Allambergenov, 135 so‘z).

Bayan jobası:

1. 
   Kúshiktiń qolǵa túsiwi.
   
2. 
   Balanıń ǵamxorlıǵı.
   
3. 
   Bala menen kúshiktiń doslıǵı.
   
4. 
   Hayaldıń háreketi.
   

J. Muratbaev. Aqquwǵa oq darımaydı. (Dástan hám povest). Nókis, “Bilim” 1993, 67-68-betler.