Диктантлар тўплами

IZOHLI DIKTANT
1-namuna.
Uyushiq bo`laklarni aniqlab, ulardagi qo`yilgan va qo`yilmagan 
tinish belgilarni izohlab bering.
1. Husayn Boyqaro hazratlari ham shoir, ham ilmparvar emishlar.
2. Zaynab bilan xushchaqchaq Huri, 
Adol bilan yallachi Nuri,
Asal bilan o`yinchi Sora, 
Surma bilan quvnoq Ruxsora, 
Sarvi bilan dutorchi Gulnor,
Qunduz bilan Suqsur va Anor
Birga-birga qaytadi xandon. 
3. Xirmonga katta yo`ldan yoki uvatdagi yolg`izoyoq yo`ldan boriladi. 4. 
Zumrad har bir notiqning so`zini qunt bilan ixlos bilan eshitgan edi. 5. Otabek 
onasiga bir qarab oldi-da, javob bermadi.
2-namuna.
She‟rni ifodali o`qing va mazmunini o`z so`zlaringiz bilan yozing. 
Unda qanday gaplarni qo`llaganingizni izohlang.
Gul ochilar bahor chog`ida
Va to`lishar ona bog`ida. 
Ona sevmas farzand topilmas,
Farzand yo`qdir onani sevmas. 
Farzand guldir, ona bir bo`ston, 
Shuning uchun jahon guliston. 
( Hamid Olimjon ) 
3-namuna.
Do`stlik haqidagi hikmat va maqollarni o`qib, sifatlarning 
ma‟nosini izohlang. 
Yaxshi do`st dengiz qoyasiga o`xshaydi, u har qanday zarbalar yetganda ham 
mustahkam turadi. 
Sodiq do`st yetti xazinadan ham qimmat, uni avaylash kerak. 
Chin do`stingning ko`ngliga sira ozor berma. 
Do`st dardiga sherik bo`lgan odamni chin do`st deb bilish kerak. 
Yaxshi kunda birga yayrashib, yomon kunda ayrilishib ketadigan kishi 
xiyonotkor bo`ladi. 
Sadoqatli do`stlar ko`zga o`xshaydi, ikkisi baravar yig`lab, baravar kuladi. 
Do`st qadrini bilmagan chin do`st topolmaydi. 

---

62 
4-namuna.
Tushirib qoldirilgan so`z-gaplarni o`z o`rniga qo`yib, gaplarni 
ko`chiring. So`z-gaplar orqali ifodalangan ma‟nosini izohlang.
1. –Bugun palov pishirasizmi?-..... 2. Eshitdingizmi, akam bizni restoranda 
ovqatlantirar ekanlar?!- .....? 3. Sening xonang juda shinam ekan-a?- ...... 4. Ertaga 
kutubxonaga boramizmi?- ....
5-namuna.
Matnni o`qing, kesimlarni aniqlab, kesimlik shakllarini izohlang.
Amir sog`ayib, o`z vazifalarini o‟`tashga kirishgandan so`ng barcha 
tabiblarga mukofotlar berdi. Shunda ibn Sino bilan Buxoro amiri Nuh ibn Mansur 
o`rtasida shunday muloqot bo`lib o`tdi: 
-Siz,-dedi amir,-bizga yaxshi xizmat qildingiz. Buning evaziga qanday mukofot 
istarsiz? Agar xohlasangiz, Buxorai sharif yaqinidagi qishloqlardan ko`nglingiz 
tilaganini sizga in‟om etaylik. Yoki shaharda ko`rkam bir imorat qurib beraylik. Agar 
oltin-kumush desangiz, bo`yingizga barobar sochamiz. 
-Amir hasratlarining marhamatlaridan benihoya minnatdorman,-dedi yosh 
tabib. –Sizdan bir o`tinchim bor. Yashamoqqa tayin joyim bor, qilgan mehnatim 
evaziga kunim o`tib turibdi. Bo`yim barobar oltin-kumush menga ortiqchadir, ammo 
agar bir xazinangizdan to`la foydalanishga ruxsat bo`lsa, bu men uchun katta 
mukofot bo`lardi. 
-Qaysi biridan?-qiziqib so`radi amir. 
-Kutubxonadan,- dedi Husayn.
( A. Qayumov )