Differensial tahlil qilish usuli va asbobi

2– rasm. Kaolinning oddiy qizitish egri chizig’i.

ko’tarilishini uzluksiz ifodalab turadi. Faqat alohida hollardagina oddiy qizdirish egri chizig’ning o’sishi to’g’ri chiziqli bog’lanishdan chetlashish hollari kuzatiladi. Bu hollar temperaturaning oshishi yoki kamayishidan dalolat beradi. Bu paytda moddada endotermik yoki ekzotermik o’zgarishlar va reaksiyalar sodir bo’ladi. Bitta mineralga bir necha o’zgarish va reaksiyalar xarakterli bo’lib bu issiqlik ajralish va yutilish bilan bog’liq bo’lib oddiy qizdirish egri chizig’ining shakliga tasir qiladi.

Termik jarayonlar tabiiy moddalarda ko’p hollarda issiqlik o’zgarishining kamligi natijasida qizdirish egri chizig’idagi o’zgarishlar yetarlicha ifodalanmaydi. O’rganilayotgan obyektga aniq ifodani aks ettirish uchun DTT usuli qo’llaniladi. Bu holatda ekspriment quyidagicha o’tkaziladi. Pechda bir vaqtda simmetrik joylashgan ikkita tigl ichiga joylashtirilgan tekshiriladigan namuna modda va etalon modda qizdiriladi. Ikkala moddaning ham temperatura o’zgarishi differensial termoparalar yordamida o’lchab boriladi va ularning farqi vaqt (yoki namunaning temperaturasi) funksiyasi ko’rinishida ( ifodalanadi.

R. Austen (1899y.) va A.A. Baykovlar (1910y.) tomonidan taklif etilgan termoparalar galvanometr orqali bir–biriga qarama-qarshi ulangan ikkita oddiy termopardan iborat. Bitta oddiy termoparaning issiq kovshari umumiy holatda differensial termoparaning bir qismi bo’lib o’rganilayotgan moddaga, ikkinchi kovshari esa – etalon modda joylashgan muhitga o’rnatiladi. Etalon sifatida turli kimyoviy birikmala ishlatiladi. Etalon termoinert modda bo’lishi kerak (3 – rasm).