Dezoksiribonuklein kislota


DNK ning ikkilamchi strukturasi



Download 383,82 Kb.
bet2/2
Sana02.07.2022
Hajmi383,82 Kb.
#731228
1   2
Bog'liq
10-mavzu

DNK ning ikkilamchi strukturasi.
DNK ning nukleotid tarkibi to’g’risidagi analitik ma’lumotlar asosida Uotson bilan Krik 1953 yilda DNK molekulasining qo’sh spirallarini bir-biriga o’ralgan tuzilishi to’g’risidagi g’oyani taklif etdi. Keyinchalik bu nazariya eksperimental tasdiqlandi. DNKning ikkilamchi strukturasini muvofiqlashtiradigan asosiy omillar quyidagicha: A va T o’rtalaridagi vodorod bog’lari bo’lib, bu juftlikda ikkita bo’ladi. G va TS juftligida esa vodorod bog’lari uchta. Azot asoslarini komplementar (bir-birini to’ldiruvchi) deyiladi.
Komplementar juft azot asoslari A-T va G-TS lar faqat katta-kichik o’lchami bir xil bo’lishi bilan birgalikda, ularning shakli ham bir xilda bo’ladi.







DNK ning komplementar asoslari.
(A-T, G-TS asoslar o’rtasidagi vodorod bog’lari)
Qo’sh spiralli strukturaning o’zagi fosfat va dezoksiriboza guruhidan tashkil topgan. U fazoviy o’qqa nisbatan o’ngga buralish xususiyatiga ega. Spiralning ichki qismiga azot asoslari u fazoviy o’qqa nisbatan perpendikulyar joylashgan. Qo’sh spiraldagi har bir zanjir o’zaro antiparalelь,ya’ni uning kimyoviy tuzilishi bir-biriga qarama-qarshi holda shakllanadi. Bir zanjirdagi bog’ 5/-3/ shaklida bo’lsa, ikkinchisida, aksincha 3/-5/ fosfat ko’rinishda bo’ladi.

DNK ning modeli va chizmasi
DNK modeliga asosan uning molekulasi qo’sh spiral hosil qiluvchi ikkita polinukleotid zanjirdan tashkil topgan. Har ikkala zanjir bitta umumiy o’qqa ega bo’lib, diametri 0,2 nm ga teng. Nukleotidlar qoldig’i bir-biriga nisbatan 360 S burchak hosil qilib joylashgan. Spiralning bir aylanasi 3600 S yoki o’rami 10 nukleotid qoldig’idan tashkil topgan. Spiralning bir o’rami orasidagi masofa 0,34 nm ga teng bo’lib, har bir nukleotid 0,34 ni egallaydi (16-rasm).
DNK zanjirlarining pentoza fosfat guruhlari spiralning tashqi tomonida, azot asoslari esa ichki tomonida joylashgan. DNK molekulasidagi adenin miqdori har doim timin miqdoriga teng va guanin miqdori tsitozin miqdoriga teng bo’ladi.
DNK molekulasining boshqa (A,V,S,Z va boshqa) shakllari ham kashf etilgan.

16-rasm. Qo’sh spiralning A va V chizmasi


DNK molekulasining har xil shakllari o’zaro bir-birlariga o’ta oladilar. Xromosomadagi genlarning vazifasiga qarab (DNK-replikatsiyasi, transkriptsiya va boshqa holatlar) DNK molekulasining shakli o’zgarib turadi.




Xulosa: DNK ning ikkilamchi strukturasi nukleotidlar ketma-ketligi hisoblanadi. DNKning ikkilamchi strukturasini muvofiqlashtiradigan asosiy omillar quyidagicha: A va T o’rtalaridagi vodorod bog’lari bo’lib, bu juftlikda ikkita bo’ladi. G va TS juftligida esa vodorod bog’lari uchta. Azot asoslarini komplementar (bir-birini to’ldiruvchi) deyiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar



  1. Volkenshteyn.M.B. “Biofizika”. Moskva. Nauka. 1981-yil.

  2. To’raqulov Y.X. “Bioximiya”. Toshkent. O’zbekiston nashriyoti. 1996-yil.

  3. Иванский Г.Р, Яш глазами биофизика. M: Педогогика. 1985

  4. Raxmatov N.A, Mahmudov T.M, Mirzayev S. “Biokimyo”. Toshkent. “Ta’lim nashriyoti”. 2009-yil.

  5. Obidov O.O, Jo’rayeva A.A, Malikova G.Y. “Biokimyo”. Toshkent. “Ta’lim nashriyoti” 2011-yil.

  6. Sobirova R.A, Abrorov O.A, Inoyatova F.X, Aripov A.N. “Biologik kimyo” . Toshkent. Yangi asr avlodi. 2006-yil.

  7. Eshonqulov O.E, Hamidov J.H, Bekmurodov A.A. “Biologiya” Toshkent. Cho’lpon nomidagi nashriyot – matbaa ijodiy uyi. 2006-yil.

  8. Ismailov E, Mamatqulov N, Xodjayev G’, Norboyev N. “Biofizika” . Toshkent. Yangi asr avlodi. 2013-yil.

  9. Remizov A.N. “ Tibbiy va biologik fizika”. Toshkent. “O’zbekiston milliy ensiklopediyasi” davlat ilmiy nashriyoti. 2005-yil.

  10. Д.Мецлер. Биохимия. Москва, «Мир», 1980.

  11. А.Уайт., Ф.Хендлер., Э.Смит., Р.Хилл., И.Леман. Основы биохимии. Москва, «Мир», 1982.

  12. П.Зенгбуш. Молекулярная биология. Москва «Мир», 1982.

Download 383,82 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish