Deviant xulqli yoshlar bilan ijtimoiy ish amaliyoti



Download 18,64 Kb.
Sana26.04.2022
Hajmi18,64 Kb.
#583166
Bog'liq
Мақола Рахмонов Элмуроджон


DEVIANT XULQLI YOSHLAR BILAN IJTIMOIY ISH AMALIYOTI.
Raxmonov E.A.
O‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI
Ijtimoiy ish (Yoshlar bilan ishlashni tashkil etish)
mutaxassisligi magistranti

Agar hamma birdek jon kuydirib, oilalar muammolaridan to‘liq xabardor bo‘lib, ularni hal etishga ko‘maklashgan, jinoyatchilikning barvaqt oldini olganda edi, bugun natijalar umuman boshqacha bo‘lardi.”
Shavkat Miromonovich Mirziyoyev – O‘zbekiston
Respublikasi prezidenti
Deviant1 xulq-atvor — jamiyatda o‘rnatilgan axloq me’yorlariga mos kelmaydigan insoniy faoliyat yoki xatti-harakat, ijtimoiy hodisa bo‘lib, yolg‘onchilik, dangasalik, o‘g‘rilik, ichkilikbozlik, giyohvandlik, o‘z joniga qasd qilish va boshqa ko‘plab shu kabi holatlar ushbu xulq-atvor xususiyatlari hisoblanadi.
Ota-ona ta’lim-tarbiya jarayonini maqsadga yo‘naltirilgan holda muvaffaqiyatli olib borishi uchun avvalo asosial xulq-atvor bilan anomal xulq-atvor o‘rtasidagi farqni va ularning nimaligini tushunib olishi kerak. Odatda axloq normalariga va jamiyat talablariga javob bermaydigan xulq-atvor va xatti-harakatlarni asosial xulq-atvor deb ataladi. Anomal xulq-atvor va xatti-harakatlar bola miyasining patologiyasi (kasalligi) tufayli ro‘y beradi.
Bola tug‘ilgan kunidan boshlab oila muhitida yashaydi. Oilaga xos an’analar, qadriyatlar, urf-odatlar bola zuvalasini shakllantiradi. Eng muhimi, farzandlar oilaviy hayot maktabi orhali jamiyat talablarini anglaydi, his etadi2.
Sosial xulq-atvor esa mikromuhitning salbiy ta’sir ko‘rsatishi, oiladagi mavjud nonormal o‘zaro munosabatlar, oila va maktabda beriladigan tarbiyada yo‘l qo‘yiladigan kamchiliklar va hokazolar tufayli ro‘y beradi. Bunday xulq-atvorli bolalar jamiyatimizda ba’zan uchrab turadigan balog‘atga yetmagan tartibbuzar bolalar turini tashkil qiladi.
Tarbiyasi og‘ir bolalar – bular tarbiyada e’tibordan chetda qolgan, o‘z holicha tashlab qo‘yilgan bolalardir. Ular qayerdadir, qachonlardir, kimlarningdir tomonidan yo‘l qo‘yilgan xatolar, tarbiyalashda ularga individual yondosha bilmaslik oqibatida paydo bo‘lgan. Boshqacha aytganda, normal ta’lim va tarbiya jarayonidan chetda qolgan, o‘qituvchilar, ota-onalar, o‘rtoqlari bilan normal munosabat o‘rnata olmagan, qalb tug‘yonlarini oshkor etishning to‘g‘ri yo‘llarini topa bilmagan bolalar – tarbiyasi og‘ir bolalar turiga kiradi. Bunday bolalarni o‘z vaqtida payqab, ular bilan yaxshi ish olib borilmasa, ularga jamoatchilik ta’siri o‘tkazilmasa, noxush ko‘ngilsiz voqealar sodir bo‘lishi mumkin.
Tarbiyasi og‘ir bolalardagi ayrim kamchiliklar va nuqsonlar, chunonchi: qaysarlik, o‘jarlik, qo‘pollik singari salbiy ko‘rinishlar maktabga kelmasdanoq boshlanishi mumkin. Bu, albatta, oila tarbiyasi yoki bog‘cha-yasli, maktab, ish faoliyati bilan bog‘liqdir.
Butun jamiyatga, ijtimoiy mavjudlikka va har bir insonga o‘zining yashash va rivojlanish nuqtasiga og‘ish xosdir. Bu og‘ishning sababi asosini insonning tevarak atrof, ijtimoiy muhit va o‘z-o‘zi bilan o‘zaro muloqoti tashkil etadi. Insonlarning fe’li-atvori va hulqida kelib chiquvchi ruhiyma’naviy, ijtimoiy-madaniy, ma’naviy-ahloqiy o‘zgarishlar jamiyatning gullab-yashnashiga, mukammallashishiga va rivojlanishiga u yoki bu darajada ta’sir o‘tkazadi. Fuqarolarning erkinliklari va huquqlari, qolaversa qonun ustuvorligiga rahna soladigan g‘ayriijtimoiy xattixarakatlar islohotlarimizning samaradorligini ta’minlashga to‘sqinlik qiladi. Gʻayriijtimoiy, noqonuniy xatti-xarakatlar ijtimoiy fanlarda, shu jumladan cosiologiya fani doirasida deviantlik yoki deviant hulq-atvor kabi tushunchalar orqali ifodalanadi.
Deviant xulq-atvorning harqanday ko‘rinishi qanday holatda bo‘lishidan qat’iy nazar ijtimoiy me’yorlarga zid zararli bo‘lib, bu ziddiyatli zararlar shakllanishi va tobora kengayib borishida, bog‘liqli sabablar mavjud bo‘lib, zararli holatlarga olib kelgan sabablarni aniqlab, uni hal etish yo‘llarini aniqlab, yechimini ko‘rsatib berish “sosiologiya” fanining vazifasi bo‘lib, deviantlikka yo‘l qo‘ymaslik uchun belgilangan har-bir yechimni amalga oshirish muhim ahamiyatga egadir. Buning ma’nosi jamiyatdagi muammoli vaziyatdan chiqish, muammoli holatni hal qilish sub’yektning individual maqsadlari bilan jamiyat manfaatlari bir-biriga mos kelishidir.

1 Deviatio (lat.) - hayotiy me’yorlardan og‘ish, ularning buzilishi tushuniladi.


2 Karimov I.A. Barkamol avlod orzusi. - T.: «Sharі» nashriyot-matbaa konserni. 1999 y. 8-bet.
Download 18,64 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish