Detal konstruksiyasining texnologikligi tahlili Detal materiali tahlili

Turli variantlar bo`yicha xom-ashyo olish usulini taqqoslash jadvali

№	Ko`rsatgichlarning nomlari	1 - variant	2 – variant
1	Xom-ashyo turi	Yopiq shtamplarda	Ochiq shtamplarda
2	Aniqlik sinfi	II	II
3	Murakkablik guruhi	III	III
4	Xom-ashyo massasi Q, kg	1,454	1,682
5	1 tonna xom-ashyoning bazaviy tannarxi Сi so`m	5474000	5474000
6	1 tonna qirindining bazaviy tannarxi, Sотх so`m	188600	188600

Detalimizning materiali plastik deformatsiyasi shakli murakkab bo`lgani uchun biz bu detalimizni bosim ostida va qum qoliplarda quyib olishni taqqoslab ko`ramiz:

1) Ёпик штампларда штамплаш;
2) Ёпик штампларда штамплаш;
Bosim ostida quyishda suyuq metall bosim kuchi bilan qolipni to`ldirib detal shakliga yaqin shaklni oladi.
k<sub>т</sub> – Zagatovkaning aniqlik sinfiga tegishli bo`lgan koeffitsent (II); k_т=1;
k_c – Zagatovkaning murakkablik sinfiga tegishli bo`lgan koeffitsent (II); kc=0,83;
k<sub>в</sub> – Zagatovkaning massasiga tegishli bo`lgan koeffitsent k_в=1;
k_м – Zagatovka materilaning markasiga tegishli bo`lgan koeffitsenti; k<sub>м</sub>=1.12;
k<sub>п</sub> – Zagatovkaning ishlab chiqarish hajmiga bog`liq bo`lgan koeffitsent; k_п=1,2;
Q – zagatovka massasi, kg; Q₁=1,454kg, Q₂=1,682kg
q – detal massasi, kg; q=1,16 kg;

Bosim ostida quyib olingan xom-ashyoning tannnarxi quyidagicha aniqlanadi :

Qum qoliplarda quyish usulida olingan xom-ashyoning tannarxi quyidagicha aniqlanadi:

Xom-ashyo olish usullarini tanlashdan hosil bo`ladigan iqtisodiy samara quyidagicha aniqlanadi:

Э_з=(S_заг2- S_заг1)N=( - )  22 000 = 18 790 838 so`m

Biz xom-ashyoni ёпик штамларда штамплаб olish yo`li bilan olingan xom-ashyoning tannarxi usulini tanlaymiz, chunki bu usulda metaldan foydalanish koeffitsenti yuqori va uning tannarxi arzon, sifati qum qoliplarda quyish usulda quyishga qaraganda yuqoridir.

Қуйимларни ҳисоблаш
Дастлабкиберилганлар

1. 
   Деталматериали: Пўлат 45 ГОСТ1050-88
   
2. 
   Йилликдастур: N=22000 шт
   
3. 
   Деталнингмассаси: q=1,16 кг
   
4. 
   Ишлабчиқариштури: майда кичик серияли ишлаб чиқариш
   
5. 
   Юзага ишлов беришнинг технологик ўтишлари: хомаки ва тозалаб йўниш, хомаки ва тозалаб жилвирлаш.
   

Машина деталларига механик ишлов беришда қуйимлар икки усулда аниқланиши мумкин, яъни аналитик усулда ёки маълумотнома жадваллари асосида.

Қуйимдеб, хомашёга механик ишлов бериш жарёнида талаб этилган ўлчамларини уларни четланишлар доирасида ва юза ғадир-будирлигини таъминлаш мақсадида олиб ташландиган металл қатламига айтилади.
Детал чизмасида кўрсатилган ўлчамларини четланишларига ва юза ғадир-будирлигига қуйилган талаб қанча юқори бўлса, шунча кўп марта механик ишлов бериш (технологик ўтишлар) шарт бўлади. Ўз навбатида ҳар бир технологик ўтиш учун қуйимлар миқдори ҳисобланади. Детал юзасининг талаб этилган тозалигини ва аниқлигини таъминлаш мақсадида ҳар бир технологик ўтишда олиб ташланган қуйимларнинг йиғиндиси умумий қуйим миқдорини ташкил қилади. Қуйимлар миқдори аналитик усулда ва жадваллар ёрдамида аниқланади.
50Н7 ички юзасига механик ишлов бериш учун қуйимларни ва оралиқ ўлчамларни ҳисоблаймиз. Хомашё ГОСТ 26645-85 бўйича 2 синф аниқлигига таълуқли штамповка бўлиб массаси 1,16 кг ни ташкил қилади. Деталга механик ишловберишнинг технологик ўтишлари қуйидагича: детални бир ўрнатишда хомаки ва тозалаб йўниш ва кейинги ўрнатишда хомаки ва тозалаб жилвирлашдан иборат. Детални базаси бўлиб 50 мм ўлчамли цилиндрик ва ён юзаси ҳисобланади.


Ишлов беришда детални ўрнатиш схемаси.
50H7 юзага қуйимларни ҳисоблашни қуйим элементларини ва технологик ўтишларни жадвалга киритишдан бошлаймиз. Штампланган хомашёнинг ҳолатини ҳисобга олувчи Rz ва Т ларнинг қиймати мос равишда 300 мкм ва 300 мкм ни ташкил қилади [3.63]. Хомаки ишлов беришдан кейин Rz=Т=100 мкм; [3.64].

Механик ишлов бериш технологик ўтишларининг оралиқ ўлчамлари ва қуйимларни ҳисоблаш жадвали

70Н7 юзага механик ишлов беришнинг технологик ўтишлари	Қуйим элементлари, мкм.				Ҳисобий қуйим 2Zmin, мкм		Ҳисобий ўлчам dp, мкм		Допуск , мкм		Оралиқ ўлчам, мм			Қуйимнинг оралиқ қийматлари, мкм
	Rz	T									dmin	dmax		пр 2Zmin		пр 2Zmах
Хом ашё	200	300	240	–		–		47,338		1500		47,338	45,838		–		–
Хомаки йўниб кенгайтириш	50	50	7	618		21215		49,768		160		49,768	49,608		2430		3770
Тозалаб йўниб кенгайтириш	30	30	–	31		2136		49,94		63		49,94	49.978		272		370
Жилвирлаш	5	15		1,55		267		50,04				50,04	50
ЖАМИ														2702		4148

Бу турдаги хом ашё учун фазовий четланишларнинг йиғинди қиймати қуйидагича топилади

бу ерда – хом ашёнинг буралиш хатолиги
_к – хом ашёнинг нисбий буралиши _к=2,0 [1.71]
D – хом ашёнинг диаметри d=50,0 мм

Биринчи технологик ўтишдан кейинги қолдиқ фазовий четланиш
₁=0,05=0,0550=2,5 мкм
Юқорида кўрсатилган схема бўйича ўрнатишда асослаш хатолигини қуйидаги формула орқали ҳисобланиши мумкин:

Бу ерда
- асослаш хатолиги = 150 мкм [4.34]
- Маҳкамлаш хатолиги = 600 мкм [3.75]
Асослаш хатолиги мазкур ҳолатда хом ашёнинг горизонтал ва вертикал текисликда қийшиқ ўрнатиш ва маҳкамлаш натижасида келиб чиқади.

Иккинчи технологик ўтишда қолдиқ ўрнатиш хатолиги
₂=0,05₁ = 0,05618 =31 мкм
₂=0,05₁ = 0,0531 =1,55 мкм
Олинган натижаларни ҳисоблашлар жадвалига киритамиз.
Жадвалга ёзилган натижалар асосида операциялараро қуйимларнинг минимал қийматларини қуйидаги формула ёрдамида аниқлаймиз:

Хомаки йўниш учун

Тозалаб йўниш учун

Жилвирлашда

Ҳисобий ўлчам охирги тайёр деталнинг ўлчамидан бошлаб аниқланиб, ҳар бир технологик ўтишнинг минимал припускини қўшиш орқали аниқланади.
Шундай қилиб, тозалаб йўниш учун ҳисобий ўлчамни (чизмада кўрсатилган ўлчам) билган ҳолда (бизнинг ҳолатимизда d_p3=50,04 мм) қолган технологик ўтишлар учун ҳисобий ўлчамларни аниқлаймиз:
Хомаки йўниш учун ҳисобий ўлчам d_p1=50.04-0,272 =49,768 мм
Хом ашё учун ҳисобий ўлчам d_{p заг.}= 49,768-2,43=47,338 мм