Dergisi: Haziran-2019

4. 1. Nüfusun Büyüklüğü ve Değişimi

Türkiye’de 1927 yılında yapılan ilk nüfus sayımında toplam nüfus 13.648.270 olarak tespit edilmiştir. Ancak 250-370 bin civarında bir nüfusun askerlik ve vergi nedeni ile beyan edilmediği, aslında gerçek nüfusun 14.018.270 civarında olduğu değerlendirilmektedir (Doğan, 2018: 298; Doğanay, 2014:

173;Tandoğan, 1994:6).

Türkiye nüfusundaki değişimler Tablo 2’de gösterilmiştir. 1927 yılından günümüze Türkiye nüfusu sürekli artmış, belli dönemlerde nüfus artış hızında değişkenlik göstermiştir. 1940-1945 yılları arası İkinci Dünya Savaşı’nın etkisi ile nüfus artış hızı ‰ 10,5’e gerilemiş, 1955-1960 yılları arasında en yüksek nüfus artış hızı (‰ 28,5) yaşanmıştır. 1950 ve 1960 yıllarındaki yüksek nüfus artış hızı, İkinci Dünya Savaşı’nın olumsuz etkisinin azalması, çok partili hayatın etkisi, bayındırlık faaliyetlerindeki artış, ölümcül hastalıkların tedavi edilmesi sonucu ölüm oranların azalması gibi sebepler bunda önemli rol oynamıştır (Tandoğan, 1994: 8). 1965 yılından sonra nüfus artışına yönelik politikalardan vazgeçilmiş,

nüfus azaltıcı politikalar önem kazanmıştır. 1975-1980 yılları arasında görülen nüfus artış hızındaki azalma, Türkiye’den Avrupa’ya gerçekleşen işçi göçleri veya dış göçler nedeni ile gerçekleşmiştir. 1985 yılından günümüze nüfus artış oranlarının azalmasının ise doğum oranlarının düşüşünün etkisi sonucunda olduğu görülmektedir. Bu düşüşte; Türkiye’de yaşanan kentleşme oranının artışı, kadınların sosyal ve ekonomik hayata olan katkılarının artması, eğitim, kültür ve refah düzeyinin ve kişi başına düşen milli gelirin artması önemli rol oynamıştır (Akbaş, 2016: 9). 1997 yılında seçime yönelik olmak üzere gerçek bir nüfus sayımı olarak değerlendirilmeyen ve sadece mevcut nüfusu tespit etmek maksadıyla bir sayım gerçekleştirilmiş olup, Türkiye nüfusunun 62.865.574 olduğu görülmüştür (Özgür, 1998: 8; Özgür 2003:

44; Köksal, 1997: 214). 2000 yılında, 1997 yılına göre yıllık nüfus artış hızı (‰ 25,21), 1990 yılına göre (‰ 18,28) daha fazla artış göstermiştir. 2000 yılından itibaren nüfus artış hızları azalmaya başlamış, 2017-2018 yılları arası nüfus artış hızı ‰ 14,7’ye gerilemiştir. 2007 yılında 2000 yılı Genel Nüfus Sayımına göre yıllık nüfus artış hızı ‰ 5,75 olarak gerçekleşmiştir. 2000 yılına göre görülen düşüşün en önemli sebebi, 2007 yılında ADNKS ile yapılan nüfus sayımında sadece nüfusa kayıtlı olan kişilerin sayılmış olmasıdır. Hâlbuki 2000 yılı genel nüfus sayımında nüfus kaydı olan olmayan herkes sayılmıştır. Bununla birlikte, 2000 yılı genel nüfus sayımında fazla sayılmış nüfusun yani hayali nüfusun 2007 yılı sayımında ortadan kalkmış olması da bu durumun diğer bir sebebidir (Bozbeyoğlu ve Tılıç, 2011: 104- 105).
Tablo 2: Yıllara Göre Türkiye Nüfusu ve Nüfus Artış Hızları (1927-2018)