Denov tadbirkorlik va pedagogika

. 
1.
 
Majbur qilishga asoslangan hukmronlik 
Ijrochi rahbar uni shunday jazolashi mumkinki, bu narsa uning eng zarur 
ehtiyojiga halaqit berishi mumkinligiga ishonadi.
Hukmronlikning bu tizimi insonparvariy emas. Bundan tashqari, o‘rtacha 
xarajatlarda samarali nazoratni ushlab turishi mumkin emas, chunki odamlarning 
tashkilotni ongli ravishda aldashga intilishi kuchayadi. Tadqiqotlar shuni 
ko‘rsatadiki, hukmronlikning bunday tizimidan foydalaniladigan tashkilotlarda, 

---

129 
qoidaga ko‘ra, mehnat unumdorligi yuqori emasligi va mahsulot sifati pastroqligi, 
hamda xodimlarning o‘z ishidan qonoatlanmaganligi kuzatiladi.
2.Mukofotlashga asoslangan hukmronlik. 
Mukofot va‘da qilish- bu odamlarga ta‘sir ko‘rsatishning eng eski va samarali 
usullaridan biridir. Ijrochi bu ta‘sirga qarshilik ko‘rsatmaydi, chunki u rahbarning 
istagini bajargani uchun mukofot olishiga umid qiladi, rahbar uning muhim 
ehtiyojini qanoatlantirishi mumkinligiga ishonadi. 
Ammo amalda rahbar hamma vaqt ham o‘z xodimlarining mukofotlay 
olmaydi,chunki har bir tashkilotda resurslar cheklangandir. Qiyinchiliklar yana 
mukofot ostidan nimani tushunish kerakligini belgilash oson emasligi sababli ham 
vujudga keladilar. Pul yoki obro‘liroq lavozim hamma vaqt ham insonda taassurot 
qoldirishi va uning hulqiga ta‘sir qo‘rsatishi mumkin emas. 
3. Ekspertli hukmronlik 
Ijrochi rahbar ushbu loyiha haqida va muammoni hal qilish uchun maxsus 
bilimlarga egaligi va uning ehtiyojini qanoatlantira olishi mumkinligiga ishonch 
bilan qaraydi. Bu holda ta‘sir oqilona hisoblanadi, chunki ijrochi ongli ravishda 
bo‘ysunishga qaror qiladi. 
Hukmronlikning ushbu tizimi g‘oyatda cheklangandir, chunki agar rahbar haq 
bo‘lmasa, unda qo‘l ostidagi endi uning maslahatiga oqilona rioya qilmaydi va 
ta‘sir kamayadi.