Denov tadbirkorlik va pedagogika

2.1-jadval 
Menejmentga nisbatan yondoshuvlar 
 
Nomi
Qisqacha mazmuni 
Ma‘muriy
Qayta ishlab
chiqaruvchi 
Dinamik 
Integratsiyali 
Miqdoriy
Majmuaviy
Marketingli
Me‘yoriy
Ahloqiy
Jarayonli

Ma‘muriy yondoshuvda me‘yoriy hujjatlardagi menejment 
tizimining vazifalari, huquqlari, majburiyatlari, element- lari 
tartibga solinadi 

Qayta ishlab chiqaruvchi yondoshuv bozor ehtiyojlarini 
kamroq xarajatlar bilan qanoatlantirish uchun tovar ishlab 
chiqarishni doimo qaytadan boshlashga mo‘ljallangan 

Dinamik 
yondoshuvda 
boshqaruv 
ob‘ekti 
dialektik 
rivojlanishda, sabab-natija aloqalarida va birgalikdagi tobelikda 
ko‘rib chiqiladi 

Integratsiyali yondoshuvda alohida tizimchalar va boshqaruv 
tizimining elementlari o‘rtasida o‘zaro aloqa o‘rnatiladi 

Miqdoriy yondoshuvning mohiyati matematik, statistik va 
muxandislik 
hisoblashlar 
yordamida 
miqdoriy 
baholashdan 
foydalanishdan iboratdir 

Majmuaviy yondoshuvda menejmentning texnik, iqtisodiy 
ijtimoiy va boshqa jihatlari hisobga olinadi 

Marketing 
yondoshuvi 
boshqaruvchi 
tizimchalarni 

---

21 
Tizimli
Vaziyatli
Vazifaviy
iste‘molchi- ga qaratishni ko‘zda tutadi 

Me‘yoriy yondoshuvda boshqaruvdagi me‘yorlar va 
normativlar belgilanadi 

Ahloqiy yondoshuv xodimga shaxsiy imkoniyatlarini his 
qilishga yordam berishdan iboratdir. 

Jarayonli 
yondoshuvda 
boshqaruv 
o‘zaro 
bog‘liq 
vazifalarning majmuasi sifatida ko‘rib chiqiladi 

Tizimli yondoshuvda har qanday tizimga o‘zaro bog‘liq 
elementlarning majmuasi sifatida qaraladi 

Vaziyatli yondoshuv boshqaruvning har xil usullar qo‘llanishi 
aniq vaziyat bilan belgilanishi nazarda tutiladi 

Vazifaviy yondoshuvning mohiyati ehtiyojni qanoatlashtirish 
uchun bajarish kerak bo‘lgan vazifalarning majmuasi sifatida ko‘rib 
chiqilishida iborat bo‘ladi
 
Ushbu yondoshuvlarni boshqaruvning asosiy tamoyillariga kiritish mumkin. 
Boshqaruv jarayonlarini aniq ob‘ektlarini boshqarish jarayonida boshqaruv 
sub‘ektlari(idoralari) amal qilishlari kerak bo‘lgan jamiyatning ob‘ektiv qonunlari 
va qonuniyatlaridan kelib chiquvchi asosiy qoidalar sifatida belgilash mumkin. 
Birinchi marta ―boshqaruv tamoyillari‖ atamasini F. Teylor kirit- gan, u 1911 
yilda ―Ilmiy menejment tamoyillari‖ nomi ostida asarini nashr qilgan. Ishlarni 
bajarish asoslari va mehnat operatsiyalarini o‘rganish asosida ishchilarning 
shaxsiy mehnatlarini boshqarishning to‘rtta tamoyillarini shakllantirgan: 

ishning har bir elementini bajarilishiga ilmiy yondoshuv; 

ishchilarni tanlash, o‘qitish va mashq qildirishga ilmiy yondoshuv; 

ishchilar bilan kooperatsiyalashish; 

natijalar uchun javobgarlikni menejerlar va ishchilar o‘rtasida taqsimlash. 
Menejment sohasidagi boshqa mashhur mutaxassis A.Fayolь 1916 yilda 
―Umumiy va sanoat boshqaruvi‖ kitobida tashkilotlardagi boshqaruvchilar ishini 
shakllantirilgan holda ta‘riflashni taklif qilgan va boshqaruvning 14 tamoyillarini 
shakllantirgan, boshqaruv vazifalarini hal qilish va menejment vazifalarini 
bajarishda ularga amal qilish taklif etiladi (2.2. - jadval). 
4
4
Мескон М.Х. и др. Основы менеджмента. 3- е издание: Пер. с англ.- М.: ООО «И.Д. Вильyaмс», 2008.- 672 
с. 

---

22