Denov Tadbirkorlik va Pedagogika instituti Tadbirkorlik va boshqaruv fakulteti Iqtisodiyot ta’lim yo‘nalishi 2-bosqich talabasi Murodov Javohirning Makroiqtisodiyot fanidan tayyorlagan slaydi

Milliy iqtisodiyotlarning bir-birlariga nisbatan oʻsib boruvchi ochiqligi iqtisodiyotni milliylashuvi jarayonining ajralmas, boshlangʻich qismidir. Bu jarayonlar xalqaro mehnat taqsimotini chuqurlashtirib, mahsulot va xizmatlar sifatining oʻsishiga va ishlab chiqarish harajatlarini pasayishga olib keladi. Koʻp mamlakatlar Ochiq iqtisodiyotga oʻtishda roʻy beradigan xavf-xatarlar boʻlishini hisobga olib, tashqi iqtisodiy aloqalarni boshqarishda bojxona bojlari stavkalarini qaytadan koʻrib chiqishga, import va eksportga miqdoriy kvotalar va litsenziyalar belgilashni takomillashtirishga, valyuta nazorati olib borishga ahamiyat beradilar. Bundan tashqari, xalqaro darajalarda mamlakatlar oʻrtasida xolisona taqsimot, harajatlarni eng kam darajaga olib kelish orqali xoʻjalik faoliyatini milliylashtirish boʻyicha mexanizmlarni topish ishlari ham izlanadi.

Milliy iqtisodiyotlarning bir-birlariga nisbatan oʻsib boruvchi ochiqligi iqtisodiyotni milliylashuvi jarayonining ajralmas, boshlangʻich qismidir. Bu jarayonlar xalqaro mehnat taqsimotini chuqurlashtirib, mahsulot va xizmatlar sifatining oʻsishiga va ishlab chiqarish harajatlarini pasayishga olib keladi. Koʻp mamlakatlar Ochiq iqtisodiyotga oʻtishda roʻy beradigan xavf-xatarlar boʻlishini hisobga olib, tashqi iqtisodiy aloqalarni boshqarishda bojxona bojlari stavkalarini qaytadan koʻrib chiqishga, import va eksportga miqdoriy kvotalar va litsenziyalar belgilashni takomillashtirishga, valyuta nazorati olib borishga ahamiyat beradilar. Bundan tashqari, xalqaro darajalarda mamlakatlar oʻrtasida xolisona taqsimot, harajatlarni eng kam darajaga olib kelish orqali xoʻjalik faoliyatini milliylashtirish boʻyicha mexanizmlarni topish ishlari ham izlanadi.

Yopiq iqtisodiyot bu tashqi iqtisodiyotlar bilan savdo faoliyati bo'lmagan iqtisodiyotdir. Shu sababli yopiq iqtisodiyot to'liq o'zini o'zi ta'minlaydi, ya'ni mamlakatga hech qanday import va eksport mamlakatni tark etmaydi.Yopiq iqtisodiyotning maqsadi ichki iste'molchilarni mamlakat ichkarisidan zarur bo'lgan barcha narsalar bilan ta'minlashdir. Yopiq iqtisodiyot to'liq xalqaro o'zini-o'zi ta'minlaydi, xalqaro savdodan import yoki eksport bo'lmaydi. Boshqa joylarda ishlab chiqarilgan xom ashyoga bo'lgan ehtiyoj, tayyor mahsulotga kirishda muhim rol o'ynaydigan, yopiq iqtisodiyotni samarasiz qiladi. Hukumat kvotalar, subsidiyalar va tariflar yordamida ma'lum bir sohani xalqaro raqobatdan xalos qilishi mumkin. Aslida, iqtisodiyoti butunlay yopiq bo'lgan davlatlar yo'q.