Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti o‘zbek tili va adabiyoti kafedrasi

Birinchisi – vertikal usul, bunda afzalliklar va kamchiliklar 
alohidako‘rib chiqiladi
. 
 
Ikkinchisi – gorizontal, bu usulda esa mavzu 
turli nuqtai nazardan yoritiladi.
 
“Ko‘pgina  kompaniyalar  va  ularning  xodimlari 
uchun  uydan  turib  ishlashning  ijobiy  tomonlari 
bo‘lishi mumkin”. 
 
Masalan, quyida-
gi  esse  mavzusi 
ko‘rsatilganidek 
ikki  xil  uslubda 
muhokama  qili-
nishi mumkin: 
Qamoqxonalar-
ning  jinoyatchi-
lardan  foydala-
nishi  cheklanishi 
kerak. 
Muhokama 
qilinadi. 
 
Ushbu  birikmalar 
kam  uchraydigan 
fikrlar uchun qo‘l-
laniladi:
 
Bahs 
ke-lib 
chiqishi  mum-kin, 
uyda 
ishlash 
vaqtni tejaydi.  
Bir 
fikr 
shuki, 
uyda  ishlovchilar 
o‘zla-rini  yolg‘iz 
his qilishadi. 
 

---

252 
 
 
Ko‘pchilikda 
hamkasblar 
bilan 
yuzma-yuz 
muloqotga zarurat tug‘iladi. 
 
Bo‘lishi  mumkin,  ko‘proq  korxonalar  uyda  turib 
ishlashni qo‘llab-quvvatlashadi. 
 
Vaziyat  shuni  taqozo  etadiki,  muayyan  kishilar 
o‘zlari mustaqil ish olib borishni yoqlashadi. 
Agar,  fikrlaringizni  faktlar  bilan  to‘ldirmoqchi  bo‘lsangiz, 
quyidagidek birikmalardan foydalaning: 
 
 
 
 
 
 
Qarshi fikrlar 
Qarshi fikrlar qarashlarga teskari bo‘lishi mumkin. Mavzuni 
ilmiy  muhokama  qilayotganda  masalaning  ikkala  tomoni  haqida 
ham  qarashlarni  bildirib,  o‘z  fikrlaringizni dalillar  bilan  qo‘llab-
quvvatlashingiz  lozim.  Odatda,  o‘z  g‘oyangizni taqdim  etishdan 
avval unga teskari bo‘lgan qarashlarni keltirish ma’qulroq. 
Qamoqxonalar  mavzusida  yozilgan  quyidagi  misolda 
muallifning munosabati qanday? 
 
 
 
 
 
 
 
Emersonning 
fikricha 
(2003),  rivojlangan  prinsiplar-
ga  ega  kompaniyalar  kamchi-
likni tashkil etadi. 
 
Poledna  (2007)  ta’kidlaydiki, 
aksariyat  xodimlar  qulay  ish 
jarayonida  mehnat  unumdor-
ligiga erishadilar. 
 
Ma’lumki, qamoqxonlar xavfli jinoyatchilarni qamash va ularga 
mos jazoni qo‘llash kabi muhim vazifalarni bajaradi. Bu ma’lum 
holatlarda to‘g‘ri bo‘lishi mumkin, lekin, shu bilan birga ular 
ko‘pincha “jinoyat universitetlari” sifatida jinoiy xatti-
harakatlarni jadallashtirishga ham xizmat qiladi. Mahbuslarning 
hammasi ham xavfli emas va boshqa vositalar orqali ularga 
samarali ta’sir qilish mumkin.
 
Ralf Uoldo 
Emerson 
(1803-1882) 
 
Amerikalik  shoir, 
faylasuf,  lector, 
jamoat 
arbobi; 
eng 
taniqli 
AQSh  allomalari 
va 
yozuvchilaridan 
biri. 
O‘zining 
“Tabiyat” 
essesida birinchi 
bo’lib 
Transandantaliz
m 
falsafasini 
bildirdi 
va 
shakllantirdi. 

---

253 
 
Esselar  ham,  hisobotlar  ham  o‘z  ichiga  batafsil  ravishda  ko‘rib  chiqilgan 
aniq  vaziyatlarni  misol tariqasida olishi  mumkin. Bir aniq  vaziyat essening asosiy 
mavzusi  bo‘lishi  yoki  esse  har  xil  vaziyatlarni  ko‘rsatish  uchun  bir  necha 
misollarga ega bo‘lishi mumkin.