Денов тадбиркорлик ва педагогика институти бобоқулова дилфуза менглибоевна

Бошлaнғич синф ўқувчиларига тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтиришдa оилa билaн ҳaмкорлик технологияси ва уни такомиллаштириш ҳақида маълумотлар.
3-жадвал.

Т/р	Синфлар	Тажриба синфлари n1=586		Назорат синфлари n1=586
	Даражалар	Тажриба бошида.	Тажриба охирида	Тажриба бошида.	Тажриба охирида
1.	Юқори	152	172	147	124
2.	Ўрта	234	217	251	265
3.	Паст	200	197	188	197

Шундай қилиб, таълимни ташкил этиш жараёнида тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш ва уни такомиллаштиришнинг асосий йўли – узоқ муддатли, пухта режалаштирилган назарий-амалий тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш оид таълим тизимини яратиш, унинг ғояларини амалиётга татбиқ этиш ҳамда уларнинг самарадорлигини кескин ошириш борасидаги жараёнини ташкил этишдан иборат деб қаралди.

3-жадвал назорат тўғрисидаги Низомга мувофиқ тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш оид даражалари улар томонидан тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш тўғрисидаги билимларни ўзлаштириш ҳамда тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш нисбатан фаолият кўникмаларини ҳосил қилиш ҳолатига мувофиқ қуйидаги мезонлар ишлаб чиқилди:
1. 57% дан 70% гача – «қуйи даража» («3»).
2. 71% дан 85% гача – «ўрта даража» («4»).
3. 86%дан 100% гача – «юқори даража» («5»).
3-жадвалда келтирилган тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш оид даража кўрсаткичлари ҳаққонийлигини аниқлаш мақсадида математик – статистик таҳлилни Стьюдент-Фишер методи бўйича амалга оширилди.
Амалга оширилган тажриба-синов ишлари натижаларини 4-жадвал кўрсаткичлари асосида тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтириш даражасини тажриба-синовгача бўлган даврда ўтказилган тажриба ва назорат синфларидаги ўзлаштиришларини умумий ҳолда статистик таҳлил қиламиз. Назорат натижаларини умумий ҳолда қуйидаги 4-жадвалда ифодалаймиз:
Бошлaнғич синф ўқувчиларига тaдбиркорлик, тежaмкорлик ва иқтисодий тарбия тушунчaлaрини шaкллaнтиришдa оилa билaн ҳaмкорлик технологияси даражалари миқдор ва сифат ўзгаришларини аниқлаш кўрсаткичлари.
4-жадвал

	Ўқувчилар сони	Ўзлаштириш даражалари
		Юқори	Ўрта	Паст
Тажриба синфлари	586	149	232	205
Назорат синфлари	586	154	272	160

Бу кўрсаткичларни фоизларда ҳисоблаш учун қуйидаги формуладан фойдаланамиз. Ҳар бир ўқувчининг ўзлаштириш коэффициенти фоизларда

К = 100% формула орқали топилади. (1)
Бу ерда: J – ўтказилган сўровномада берилган тўғри жавоблар сони; Q – ўқувчиларнинг умумий сони.
5-жадвал.

Т/р	Синфлар Баҳо	Тажриба	Назорат
1.	Юқори	K1= .100% - 25,9%	К1= .100% - 25,0%
2.	Ўрта	К1= .100% - 39,9%	К1= .100% - 42,8%
3.	Паст	К1= .100% - 34,1%	К1= .100% - 32,0%

Олинган натижалардан ўқитиш самарадорлигини баҳолаш мезони бирдан катталиги ва билиш даражасининг баҳолаш мезони нолдан катталигини кўриш мумкин. Бундан маълумки, тажриба - синфидаги ўзлаштириш назорат синфидаги ўзлаштиришдан юқори экан. Демак, тажриба-синовдан кейин хорижий тил ўқитиш тарихи ва уни такомиллаштириш даражаларининг миқдорий ва сифатий ўзгаришларини аниқлаш бўйича ўтказилган тажриба-синов ишлари самарадор экан. Шунингдек учинчи боб бўйича хулосалар ҳам берилган.