Denov filiali pedagogika fakulteti

I. Lug’aviy-uslubiy xatolar.

Lug’aviy - uslubiy xatolar inshoda qo’llanilayotgan so’zni noto'g'ri ishlatish asosida kelib chiqib, ularning quyidagi tipik turlari mavjud:

1. 
   Bir xil so'zni ko 'p takrorlash.
   

-Yozda oromgohga bordim. Yozda yahshi dam oldim.

-Bog'da daraxtlar ko'p. Daraxtlar kurtak chiqardi. Daraxtlarni oqladik.

-Biz sayohatga chiqdik. Hayvonot bog'iga chiqdik,

Xatoning sabablari:

1. 
   o' quvchi so'zboyligiga ega emas;
   
2. 
   sinonimlarni bilmaydi;
   
3. 
   v) matnga e'tibor kam.
   

Bartaraf etish usullari:

1. 
   xatoni o'quvchining o'ziga toptirish;
   
2. 
   xato yozilgan gapni to'grilab ko'chirtirish;
   
3. 
   v)sinonimlar ustida ishlash;
   

2. 
   So 'zni o'z o’rnida qo'llamaslik:
   

-ariqlarda suvlar oshyapti;

-bog’larda daraxtlar ochilyapti;

-novdalarda gullar chiqyapti.

Xatoning sabablari:

1. 
   bola so'z ma'nosini yaxshi tushunmaydi;
   
2. 
   so'z birikmasi tuzishni bilmaydi.
   

Bartaraf etish usullari:

a) tuzilgan birikma ustida suhbat;

b) birikma tuzish mashqlari o'tkazish

v) so'z ma'nolari bo'yicha suhbat..

Shevaga xos so 'zlarni ishlatish:

-Daraxtlarga shati qo'ydik;

-Bahorda tolaga chiqdik;

-Bizning eshikda turli gullar ko'p.

Xatoning sabablari:

1. 
   bola doimo shevaga xos so’zlarni ishlatadi;
   
2. 
   dialektal so'z variantini bilmaydi.
   

Bartaraf etish usullari:

1. 
   dialektal so’zning adabiy tildagi variantini eslatib borish;
   
2. 
   dialektal so'zni adabiy tilidagi varianti bilan almashtirish mashqlarini o'tkazib borish;
   

O'qituvchi: O’quvchilar:

shati narvon

tola dala

eshik hovli

jiji chaqaloq

2. 
   Morfologik-uslubiy xatolar.
   

Morfologik-uslubiy xatolar o'quvchilar inshosida ko’p uchraydigan xatolardir. Asosan, so'z shaklini, so'z yasovchi, so'z o'zgartuvchi qo'shimchalarni qo'llashdagi xatolar ushbu turdagi xatolarga mansub bo'lib, ular quyidagicha tasnif qilinadi:

1. 
   Sintetik - uslubiy xatolar:
   

-Uchta sinfimizdagi o'quvchi sayohatga chiqmadi. (Sinfimizda uchta o' quvchi sayohatga chiqmadi)

-Dalada ko'p edi.

(Dalada turli ekinlar ko' p edi)

Bartaraf etish usullari:

1. 
   gapda so'zlarning bog'lanishi haqida tushunchani kengaytirish;
   
2. 
   gap tuzish mashqlarini o'tkazish;
   

v) noto'g'ri tuzilgan gaplarni to'g'rilab yozish mashqlarini tashkil etish.