Dene tarbiya met


Жисмоний маш=ларни жисмоний сифатларни



Download 1,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet33/63
Sana22.02.2022
Hajmi1,16 Mb.
#82508
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   63
Bog'liq
dene tarbiya met

 
Жисмоний маш=ларни жисмоний сифатларни
ривожлантиришига =араб классификацияланиши. 
Щозирги кунда жисмоний маш=лар харакат фаолиятдаги хусусий белигиларига =араб , яъни ж и с 
м о н и й с и ф а т л а р н и - кучни, тезликни, чидамлиликни, ча==онликни ва бу\инлар 
харакатчанлигини янги педогогик туркумини амалиетда шакллантириб гурущларга ажрата 
бошладилар. 
Бу туркумдаги маш=лар жисмоний сифатларни алощида ажратиб олиб тарбиялаш еки жисмоний 
тайергарликдаги ну=сонларни алощида ажратиб олиб ривожлантириш учун =улайдир. Бош=а 
томондан эса, у еки бу жисмоний маш=ни бажариш учун =андай сифатлар лозимлигини олдиндан 
билиш (куч, тезлик талаб =иладиган ва ьош=а сифатларни танлаш) имконини беради. 
Шундай =илиб щозирги кунда жисмоний ривожланиш, жисмоний тайергарлик, жисмоний 
сифатларни тарбиялашига кура щам амалий щам назарий билим (маълумот) ьериш вазифаларини 
щал этиш учун бажариладиган жисмоний маш=лар туркуми шаклланди. 
- а с о с и й (еки мусоба=а), яъни у=ув дастурлари асосида урганилиши лозим булган ваолиятлар.
-
й у л л а н м а берувчи маш=лар-яъни нерв мускул зури=иши, таш=и тлмондан 
ухшашлиги, щаракат таркибидаги айрим элементларнинг я=инлиги билан узлаштирилиши лозим 


хал=аларда, дастали кон (эркаклар учун) бревно ва щар =ил баландликдаги брусъядаги (=излар 
учун) ва сакраш маш=лари киради. 
Бадий гимнастика- акробатика ва спорт гимнастикасидек спорт характерига эга. Вазифаси эса 
узининг махсус йуллари билан щад этлади. Асосий маш=лари мусит=а билан бо\ли=дир. У 
щаракат координациясини, щаракат пластикасини ривожлантиради. Маш=лар ра=с характеридаги 
щаракатлар тарзида бажарилади. Маш= мазмунига барча маш=лар киради. 
Гимнастиканинг =ушимча турларига - спорт гимнастикаси, ишлаб чи=ариш гимнастикаси, 
даволаш гимнастикаи киритилган. 
Спорт гимнастикаси шу\улланаетган спортчига узи танлаган спорт турида уз мащоратини 
эгаллашга ердам беради. Спорт гимнастикаси маш=лари умумий ва махсуст таергарлик жараенида 
=улланилади. Ишлаб чи=ариш гимнастикасининг асосий вазифаси ишчининг ишлаб чи=ариш 
=обилиятини, мещнат унумдорлигини оширишдир. Бу гимнастика ишчининг иш режимига 
киритилади. У хал= хужалиги корхоналарида муассасаларида физкультура танаффуси ва ишдан 
аввал гимнастика паузаси тари=асида олиб борилади. 
Даволаш гимнастикаси саломатлик ва мещнат =обилиятини тиклаш вазифасини щал =илади. 
Асосан, тана тузилиши камчиликлари, щаракат аппарати ишларини ящши уйлга =уйишда хизмат 
=илади. Дам олиш уйлари, санаториялар, касалхоналардаги даволаш кабинетларида амалга 
оширилади. 
Спорт сузи аввалига уйин маъносида тушинилар эди, кейинчалик эса кунгил очиш воситаси деб 
=арала бошлаган. Чунки шу\улланувчилар фа=ат узаро куч синашиб мусоба=алашар эдилар. Хатто 
XщX асрнинг охири XX асрнинг бошларигача спортда ю=ори натижаларга эришиш еки 
мусоба=ада \олиб чи=иш, кунгил очиш, дам олиш воситаси деб =аралиб келинди. Узо= ва=тгача 
таълим тарбия ишларида ащамиятга эга булган щает учун кераксиз ныарса деб бащо берилди. 
(Лесгафт, 1909, Эббер 19\5, Гаулгоффет ва Штрейхер, 19\0). 
Спорт куп =иррали маънога эга булиб, ижтимоий щаетнинг махсулидир. Жамиятда спортнинг 
ащамияти унинг жисмоний тарбия жараени булганлиги сифатида спорт мащоратини ошириш, 
щаракат санъатини эгаллаш, жисмоний сифатларини ривожлантириш ор=али жисмоний тарбия 
жараенида восита тарзида =улланмо=та. Жисмоний тарбияда щаракат =обилиги щозирги кунда 
сир эмас. Бунга далил урнатилаетган рекордлар, спорт натижаларидир. Спорт натижаси яхшилаш 
учун олиб борилаетган изланишлар, янги бойитмо=да. Бу эса куплаб спортчи ва тренерларнинг 
жисмоний тарьбия назарияси ва услубиетининг янги илмий-амалий конуниятлар билан 
бойитаетганлигидан далолат бермо=да. 
Щозирги кунда спортга =ушни =ардош мамлакатлар билан узаро дустлик ва щамжищатлик 
урнатишдек мусоба=алар пайтида чин инсонийлик хислатларини чу=урро= намоен этишни юзага 
чи=ариш вазифасини юклатилган. 
Турли ижтимоий шароитда спортнинг айрим хусусиятлари бир-бири билан бутунлай зид келади 
деб =аралади. Бунга соби= совет спортининг ма=сади ва вазифаси щамда буржуа спортидаги 
профессионализмнинг мазмуни мисол булаолади. Ривожланган мамлакатларда спорт билан 
купро= у=увчилар талабалар арсия ва флот хизматчилари шу\улланадилар. Асосий сабаб спорт 
щарбий ва щаетий таергалликдаги мущим омилдир. Бундан таш=ари уларда спортнинг и=тисодий 
роли асосий уринни эгалайди. 
Спортдан улар дам олиш, одам организмининг формаси, функциясини узгартириш ушун эмас, 
яшаш моддий неъмат яратиш учун шу\улланадилар. 
Спортнинг тарихий ривожланиши шунга олиб келдики, унинг айрим турлари хал=аро обру 
=озонди, щаетий-зарурий ащамият касб этди, жисмоний тарбия учун асосий восита сифатида тан 
олинди. Буларга: енгил атлетика, о\ир атлетика, классик кураш, бокс, сузиш, баскетбол, футбол, 
гандбол, теннис велоспорт, волейбол, сувда туп уйини, спорт гимнастикаси ва бош=а Осие, 
Оврупа, Жащон чемпионатлари Олимпиада уйинлари дастурига кирган ва бош=а спорт турлари 
мансубдир. 
Булардан таш=ари спортнинг миллий турлари деб аталмиш, уз характерига кура щаетий-амалий 
щарбий-амалий турлари тарбия жараенининг асосий воситаси тарзида фойдаланилмо=да. 
Туризм режа асосида олдиндан мулжалланган саещат, экскурсия, поход, то\га чи=иши ва 
сайрлардан иборатки, бунда бирор неъмат яратилмай, жисмоний =обилият ва жисмоний 
сифатларни ривожлантириш ва актив дам олишга йуналтирган омил деб =аралади. Геологлар, 
гидрогеографларнинг саещатларидан маълумки, улар уз саещатларини моддий =иймат яратиши 
ма=садида режалаштирадилар. Жисмоний тарбия жараенида эса унинг щусусий томонларидан 
фойдаланилади.


б) ра=иб уйинчилари бир-бирига тегиши билан уйналадиган уйинлар, футбол, баскетбол, регби, 
хоккей, бокс ва щ к лар. 
Тарихан мавжуд жисмоний тарбия тизимлари уйининг шу томонларни щисобга олиб, жамият 
аъзолари щар томонлама жисмонан гармоник тарбиялашнинг асосий омилларидан бири деб тан 
олганлар ва тарбия жараенида ундан фойдаланганлар. 
Г и м н а с т и к а - уйинлар спорт туризм =атори у щам жисмоний тарбия воситасидир. Асосий 
вазифаси турли щаетий фаолият учун умумий жисмоний таергарликни беришдир. Бундан таш=ари 
узининг гавдасини тута билиши еки тананинг аъзолари щаракатини бош=ара олиши, танадаги 
жисмоний камчиликларни ту\рилашдек махсус вазифаларни щам щал =ила олади. Щозирги кунда 
жащон щал=лари гимнастикаси тизимини тан=идий урганилиб кераксизларини уло=тириб, 
фойдали томонини узида илмий мужассамлаштирилган щолда жисмоний тарбия шароитида 
ижобий фойдаланилмо=да. 
Гимнастикада барча жисмоний маш=лар =улланилиши мумкин. Аслида =уйидаги маш=лар 
куринишида =улланилади. 
а) сафланиш ва =айта сафланиш маш=лари. Бу маш=лар сафланишнинг рационал йуллари гавдани 
ту\ри тутиш, командаларга буйсининш, =адди-=оматни ростлаш ва бош=а вазифаларни щал 
=илади. 
б) асосий жисмоний маш=лар. Бу маш=лар тананинг щамма =исмларига умумий еки айрим 
ажратиб олинган =исмларини ривожлантиришда =улланилади, щаракат малакаларининг тез 
шакилланиши учун кулайлик яратади. 
в) эркин маш=лар. Бу ном ор=али муси=а остида бажариладиган щаракатлар комбинацияси 
тарзида тузилган маш=лар тушунилади. Эркин маш=лар билан шу\улланувчиларнинг щаракатини 
кузатсак, биз щаракатларни муси=а ритми, темпига тушаетганлигини еки унинг нафосатли, 
гузаллигини куриб инсон щаракатлари защирасининг жуда бетакрор эканлигини шощиди буламиз. 
г) зарурий щаетий-амалий маш=лар, юриш, югуриш, сакраш уло=тириш, тирмашиб чи=иш, юк 
кутариш ва бош=а =атор маш=лар. Булар жисмоний сифатларни ривожлантиришдаги асосий 
воситалар саналади 
д) махсус гимнастика снарядларида бажариладиган маш=лар, перекладинада, брусьяда, конь, 
щал=ада, якканчупда ва бош=аларда бажариладиган маш=лар. Улар куч ча==онлик, бу\инлар 
щаракатчанлиги, мускуллар эластикаси рущий ва бош=а сифатларни тарбиялайди 
е) акробатика маш=лари =улда туриш, енбош томонга танани букмай айланиш «рандат», «фляг» ва 
бош=а =атор якка жуфт, гурущ булиб бажариладиган маш=лар киради. 
Улар асосий зарурий щаетий щаракат ва куникмаларни тарбиялайди. Спорт мащоратини 
оширишда ва умумжисмоний таергарлике учун етакчи воситадир
ж) бадий гимнастика ра=с тарзидаги, жисмсиз, жисмлар билан бажариладиган маш=лар булиб, уз 
ичига юриш, сакраш эгалувчанлик талаб =иладиган =атор маш=ларни олади ва уларни муси=а 
билан =ушиб бажариш тушунилади, ва у спортнинг алощида тури саналади. 
Гимнастика маш=лари тихими доимо ривожланиб ва таркиби бойиб бормо=да. Илмий тад=и=от 
ишлари ва кузатишлар айрим маш=ларнинг =айтадан тузилаетганлиги, янгиланаетганлиги, 
йаримлари мустащкамланаетганлиги ва такомиллашаетганлигини курсатмо=да. 
194щ йили булиб утган соби= Иттифо= гимнастикачилари конференциясида гимнастиканинг 
щаетда амалий =улланишига =араб =уйидаги турларга ажратдилар. 

Download 1,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   29   30   31   32   33   34   35   36   ...   63




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish