Delphi dasturiy vostasi-bu Windows uchun mo’ljallangan dasturlash mu

ShowMessage(Ma’lumot);
Rasmda quyida keltirilgan instruksiyani bajarish natijasida ekranda aks etuvchi ma’lumot oynasi ko’rsatilgan:
ShowMessage('Ogirlikni kilogrammda kiriting');

Ma’lumot oynasining sarlavxasida Project Options oynasining Application bo’limida ko’rsatilgan ilova nomi aks etadi. Agar ilova nomi berilmagan bo’lsa sarlavhada bajarilayotgan fayl nomi aks etadi.
MessageDig funksiyasi universal xarakterga egadir. Bu funksiya ma’lumotli oynaga standart belgilardan birini, masalan "Vnimaniye", buyruq tugmalarining sonini va turini berishga, hamda foydalanuvchi qaysi tugmani bosganligini aniqlashga imkon beradi. Rasmda quyidagi instruksiya bajarilish natijasi keltirilgan.
r:=MessageDlg('Fayl uchiriladi.', mtWarning, [mbOk,mbCancel],0);

MessageDlg funksiyasining qiymati qaysi buyruq tugmasi bosilgan-ligini aniklashga imkon beruvchi sondir.
MessageDlg funksiyasiga murojaat umuiy ko’rinishi quyidagichadir:
Tanlov: = MessageDlg (Ma’lumot, Tur, Tugmalar, KontekstSpravkalar)
Bu yerda:

• 
  Ma’lumot - ma’lumot matni;
  
• 
  Tur - ma’lumot turi. Ma’lumot informatsion, ogohlantiruvchi yoki kritik xato haqidagi ma’lumot bo’lishi mumkin. Har bir ma’lumot turiga ma’lum belgi mos keladi. Ma’lumot turi nomlangan konstanta bilan beriladi.
  

MessageDlg funksiyasi konstantalari:

	Konstanta	Ma’lumot tipi	Belgi
	mtWarning	Diqqat
	mtError	Xato
	mt Information	Ma’lumot
	mtConfirmation	Tasdiqlash
	mtCustom	Oddiy	Belgisiz

• 
  Tugmalar — ma’lumot oynasida aks etuvchi tugmalar ro’yxati. Ruyxat nomlangan konstantalardan iborat bo’ladi
  

MessageDlg funksiyasi konstantalari:

	Konstanta	Tugma	Konstanta	Tugma
	mbYes	Yes	Mb Abort	Abort
	mbNo	No	mbRetry	Retry
	mbOK	OK	Mblgnore	Ignore
	mbCancel	Cancel	mbAll	All
	mbHelp	Help

Masalan, ma’lumot oynasida OK va Cancel, tugmalari paydo bo’lishi uchun tugmalar ro’yxati quyidagicha berilishi lozim:
[mbOK,mbCancel]
Keltirilgan tugmalardan konstantalardan tashqari eng ko’p qo’llanadigan konstantalar: mbOkCancel, mbYesNoCancel va mbAbortRetryIgnore.

• 
  kontekstSpravkalar — foydalanuvchi tugmasini bosganda ekranda paydo bo’luvchi spravka tizimining bo’limidir. Agar bu parametr qiymati nolga teng bo’lsa spravka ekranga chiqarilmaydi.
  

Quyidagi jadvalda MessageDlg qaytarishi mumkin bo’lgan qiymatlar va ularga mos buyruq tugmalari berilgan.
MessageDlg funksiyasi konstantalari:

	MessageDlg konstantalari	Bosilgan tugma
	mrAbort	Abort
	mrYes	Yes
	mrOk	Ok
	mrRetry	Retry
	mrNo	No
	mrCancel	Cancel
	mrIgnore	Ignore
	mrAll	All

Delphi tizimida muloqot oynalarini qo’llash uchun maxsus Dialogs nomli komponentalar palitrasi mavjud bo’lib, u o’z ichiga bir necha vizual bo’lmagan komponentalarni oladi. Ulardan OpenDialog, SaveDialog va FontDialog komponentalarini ko’rib chiqamiz.
OpenDialog komponentasi kompyuter fayl tizimini ko’rish va undan kerakli fayl nomini tanlash imkonini beradi. Bu komponenta piktogrammasi ko’rinishga ega. U vizual bo’lmagan komponenta bo’lib, uni formaga sichqonchada bir marta bosib qo’yiladi va keyin uning xossalari o’rnatiladi.
Uning asosiy xossalarini ko’rib chiqamiz:
DefaultExt -faylning kengaytma nomini saqlaydi.
FileName -tanlangan fayl nomini saqlaydi.
Filter -fayl nomlarini muloqot darchasiga ko’rsatilgan kengaytma nom bo’yicha filtrlab chiqaradi. Masalan, agar .pas ko’rsatilgan bo’lsa muloqot oynasida faqat .pas kengaytmali fayllar chiqadi.
Filter xossasiga o’tilib uch nuqtali tugmacha bosilsa Filter Editor muloqot oynasi chiqadi. U ikki qismdan iborat bo’lib, birinchi qismda filtr matni ikkinchi qismida esa filtrning o’zi beriladi.
Masalan:
filtr matni nomlari:
Faylы moduley Delphi (*.pas)
Tekstovыe dokumentы (*.txt,*.doc)
Vse faylы (*.*)
va boshqa
mos filtrlar:
*.pas
*.txt; *.doc
*.*
Fayl ochish muloqot oynasining ko’rinishi.



SaveDialog komponentasi kompyuter xotirasiga fayllarni saqlash imkonini beradi. Bu komponenta piktogrammasi ko’rinishga ega. U vizual bo’lmagan komponenta bo’lib, uni formaga sichqonchada bir marta bosib qo’yiladi va keyin uning xossalari o’rnatiladi. Agar uning DefaultExt xossasi qiymati .txt qilib tenglashtirilsa, faylni saqlashda avtomatik ravishda uning kengaytmasi .txt qilinib saqlanadi.
Faylni saqlash muloqot oynasining ko’rinishi.



FontDialog komponentasi foydalanuvchiga shriftlarni tanlaydi va uning xarakteristikasini belgilaydi. Bu komponenta piktogrammasi ko’rinishga ega. U vizual bo’lmagan komponenta bo’lib, uni formaga sichqonchada bir marta bosib qo’yiladi va keyin uning xossalari o’rnatiladi. Uning Font xossasi shrift xarakteristikasini beradi.
SHriftni tanlash muloqot oynasining ko’rinishi.





M i s o l 4.
OpenDialog, SaveDialog va FontDialog komponentalarini ishlatgan holda oddiy matn muharriri yaratilsin.
Ye ch i sh:
1.Yangi ilova yaratamiz.
2.Formaga matnlarni chiqarish uchun Standart komponentalar palitrasidan Memo komponentasini Memo1 nom bilan o’rnatamiz.
3.Forma yuqorisiga OpenDialog, SaveDialog va FontDialog koiponentalarini o’rnatamiz. Bu komponentalarni vizual bo’lmaganligi sabab, istalgan joyga o’rnatsa bo’ladi. CHunki dastur ishlashi vaqtida bu komponentalar ko’rinmaydi.
4.Formaning pastki qismiga Standart komponentalar palitrasidan Botton komponentasini uch marta Botton1, Botton2 va Botton3 nomlar bilan o’rnatamiz.



5.Memo1 komponentasining Lines xossasiga kelib, uch nuqtali tugmachani bosamiz va muloqot oynasidan Memo1 so’zini o’chiramiz va Ok tugmasini bosamiz. (Bu degani ilovani ishga tushirganda muharrir oynasi bo’sh chiqadi.)
6.OpenDialog komponentasi xossalarini o’rnatamiz. Buning uchun Filter xossasiga kirib, uning uch nuqtali tugmasini bosamiz. Hosil bo’lgan Filter Editor muloqot darchasiga quyidagilarni kiritamiz va Ok tugmasini bosamiz.
Filter Name qismiga
Tekstovыe dokumentы (*.txt,*.doc)
Vse faylы (*.*)
Filter qismiga
*.txt; *.doc
*.*





7.SaveDialog komponentasi xossalarini o’rnatamiz. DefaultExt xossasi qiymatini .txt qilib tenglashtiramiz.
8.Botton1, Botton2 va Botton3 tugmachalar nomlarini ularning Caption xossasiga kirib, mos ravishda “Ochish”, “Saqlash” va “SHrift” nomlariga o’zgartiramiz.
9.Botton1 tugmasini ikki marta tez-tez bosib, dastur kodlarini kiritish darchasiga o’tib quyidagi operatorlarni kiritamiz.