Dehqonchilik tizimi. Reja

Ibtidoiy dehqonchilik sistemasi.

Dexkonchilik tarixidan ma’lumki dexkonchilik sistemasi kishlok xujaligi ishlab chikarishning tarakkiyoti va kishilik jamiyatining sotsial-iktisodiy munosabatlariga kura uzgaradi. Dexkonchilik sistemasi intensiv va passiv bulishi mumkin. Buni ekilayotgan ekinlarning nisbati Bilan aniklash mumkin.

Dexkonchilik sistemasi samaradorligiga kura uch turga: ibtidoiy, ekstensiv va intensivga bulinadi:

1. 
   Dexkonchilikning ibtidoiy sistemasiga kurik yoki buz yer sistemasi,
   
2. 
   Partov sistemasi.
   
3. 
   Ekstensiv sistemasiga shudgorlash sistemasi kiradi.
   

Dehqonchilikning qo’riq yoki bo’z yer sistemasi.
Dexkonchilikning Ushbu sistemasi eng kadimgi bulib xususiy mulkchilik yuzaga kelmagan darvga tugri keladi.
Dastlabki kezlarda dexkonlar yerga 3-4 yilda dexkonchilik kilib unumdorligi pasayib ketganidan keyin u yerlarda 15-20 yil mobaynida tashlab kuygan. Dastlab bir yillik о‘tlar bosib, bir yillik о‘tlarni sikib chikargan. Keyin begona о‘tlar xisobiga yerning unumdorligi kayta tiklangan. Bu usul dexkonchilikning kuruk va buz sistemasi deyiladi.


Dehqonchilikning partov yer sistemasi.
Partov yer ilgari bir necha yil ekin ekilib unumdorligi pasaygandan sung 8-15 yil ekin ekilmasdan tashlab kuyilgan yerlar xisoblanadi. Shu vakt ichida tabiiy usimliklar begona о‘tlarni sikib chikaradi. Partov yer va kurik buz sistemasi orasida fark juda kam. Chunki, xar ikkala sistemada xam tuprok unumdorligi tabiiy xolda tiklanadi.
Partov sistemasi kachongacha kullaniladi?


Dehqonchilikning sideratsiyalash sistemasi.
Bu sistema bundan ikki ming yil ilgari shark mamkalatlarida, kadimgi Gretsiya, Rim imperiyasida va boshka yerlarda kullanilgan. Bu sistema partov yer sistemasi Bilan bir vaktda paydo bulgan. Bu sistemali ekinlar yigishtirib olinganidan sung xar 2-3 yilda bir marta javdar va boshka ekinlar ekilib nay urash fazasida yoki gullagan davrida yerga kushib xaydab tashlangan. Sideratsiya sistemasida kukat ugitlar uchun dukkakli ekinlar kata rol uynaydi.