Dehqonchilik ilmiy izlanish asoslari bilan fanidan ma’ruza ma'tinlari doc

3. Dala tajribalari va ularning xususiyatlari. Dala tajribalari dehqonchilikda biror bir masalani o’rganishda hal qiluvchi uslub bo’lib, u ishlab chiqarishga yaqin, tabiiy dala sharoitida olib boriladi.
Dala tajribasi o’tkazishdan asosiy maqsad agrotexnologik tadbirlarni zonalar bo’yicha o’rganish yo’li bilan qishloq xo’jaligida tuproq unumdorligi va ekinlar hosildorlikni oshirish va mahsulot sifatini yaxshilashdan iborat.
Dala tajribasi qishloq xo’jaligidagi ilmiy tekshirishning asosiy uslubi hisoblanib, yuqoridagi uslublardan tuproq, ob-havo va agrotexnologik tadbirlarning birgalikda o’simlikka ta’sirini tekshirilishi va izlanish ishlab chiqarish sharoitida olib borilishi bilan farq qiladi.
Ilmiy izlanish va shu asosda nazariy masalarni yoritish, hosil bilan unga ta’sir etuvchi omillar o’rtasidagi qonuniy bog’liqlik darajasini aniqlash, tuproqni ishlash, o’g’itlash, sug’orish, almashlab ekish tadbirlarini ishlab chiqish, tuproqlarning meliorativ holatini yaxshilash, yangi navlar yetishtirish, sinash va ularni rayonlashtirish, kasallik va

83

zararkunandalarga qarshi kurashish choralarini amaliyotda ishlab chiqish va boshqa muammolarni hal qilish mumkin.
Dala tajribasi tushunchasi oddiy bo’lsa ham, haqiqatda nihoyatda mashaqqatli izlanishni, mehnatni talab qilib, bunda tuproq va tabiatning ko’pgina hisobga olish qiyin bo’lgan omillari bilan uchrashishga to’g’ri keladi.
Dala tajribalari o’z xarakteri, maqsadi, o’rganiladigan masalalari, o’tkaziladigan joyi, tajriba davomiyligi va boshqa ko’rsatkichlariga ko’ra bir nechta turga bo’linadi.

1. 
   O’tkazilish joyiga ko’ra:
   

1. 
   Maxsus ajratilagan maydonlarda o’tkaziladigan dala tajribalari (stasionar), ular doimiy uchastkalarda, tajriba o’tkaziladigan korxonaning (ilmiy tekshirish muassasasi) uchastkalarida qo’yiladi.
   
2. 
   Ishlab chiqarish sharoitida o’tkaziladigan dala tajribalar. Ishlab chiqarish tajriba varianti bevosita xo’jalik dalalaridagi ishlab chiqarish sharoitida qo’yiladi. Bu tajribalarda ilmiy tadqiqotlarning eng yaxshi natijalarini xo’jaliklarga tadbiq etilishi o’rganiladi. Bunda ilmiy tekshirish ishlari kompleks tashkil qilinib, u bevosita ishlab chiqarish sharoitida olib boriladi. Olingan ma’lumotlar ishlab chiqarish sharoitida qanday iqtisodiy samara berishi aniqlanadi.
   

2. 
   Qo’yilgan maqsadiga ko’ra:
   

1.